مغایرت موادی از آیین‌نامه اجرایی ماده 219 قانون مالیات‌های مستقیم با مبانی فقهی و قواعد حقوقی؛ بررسی مصداقی مشارکت مدنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه حقوق، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

2 دانش‌آموخته دکتری حقوق خصوصی، گروه حقوق، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

3 عضو هیات علمی گروه حقوق، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

چکیده

آیین‌نامه اجرایی ماده 219 قانون مالیات‌های مستقیم یکی از مهم‌ترین آیین‌نامه‌های اجرایی این قانون است که چگونگی تعامل سازمان مالیاتی با مؤدیان و نحوه انجام تکالیف مأموران در آن تبیین شده ‌است. یافته‌های این پژوهش که به صورت توصیفی تحلیلی انجام ‌شده، حاکی از این است که آیین‌نامه مذکور در موارد متعددی قوانین و اصول حقوقی را نقض نموده ‌است. تعارض آیین‌نامه مذکور در بُعد مشارکت‌ مدنی بیش‌تر محسوس است؛ البته در قسمت‌های دیگر نیز اختلاف آیین‌نامه با مقررات مشهود است، من‌جمله؛ اولاً برخلاف ماده 101 قانون مالیات‌های مستقیم، بعد از یک سال، معافیت مذکور بین شرکای قهری و اختیاری به‌طور مساوی تقسیم می‌شود. برخلاف ماده 203 قانون مالیات‌های مستقیم و آیین‌دادرسی مالیاتی، اجازه داده‌ شده ‌است که اوراق به شریک نیز ابلاغ شود و برای شرکایی که هر یک شخص حقیقی علی‌حده‌ای هستند، فقط یک برگ تشخیص صادر شود. آیین‌نامه مورد بحث، مسئولیت شرکا در پرداخت بدهی مالیاتی را تضامنی اعلام ‌نموده، در حالی که در نظام فقهی و حقوقی ایران، مسئولیت تضامنی صرفاً در موارد مصرحه قابل قبول است. ثانیاً برخلاف ماده 54 قانون مالیات‌های مستقیم، به رئیس سازمان امور مالیاتی اجازه رسیدگی به اختلافات ناشی از این ماده اعطاء ‌شده‌ است. قانون مالیات‌های مستقیم برای قانونمند نمودن محاسبه درآمد و هزینه، ضرایب ‌مالیاتی را منسوخ اعلام کرده‌ بود حال آن‌ که آیین‌نامه مذکور آن‌ها را بدون ضابطه و با عنوانی‌ دیگر برقرار‌ کرده ‌است. این مقاله به آسیب‌شناسی آیین‌نامه فوق‌الاشعار در تطابق با اصول و موازین حقوقی پرداخته و در خاتمه نیز پیشنهادهای مقتضی ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Pathology of The Executive Regulations of Article 219 of the Law on Direct Taxes in compliance with legal principles and rules

نویسندگان [English]

  • Hamid Reza Salehi 1
  • Mohammad Reza Abbasi 2
  • Ali Ahmadi Bayazi 3
1 Assistant Professor, Department of Law, Payame-Noor University, Tehran, Iran.
2 Ph.D. in private Law, Department of Law, Payame-Noor University, Tehran, Iran.
3 Member of The Law Department, Payame-Noor University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The Executive Regulations of Article 219 of the Direct Taxes Law is one of the most important executive regulations of this Law, which explains how the tax organization interacts with taxpayers and how the officers perform their duties. The results of this research, which had carried out descriptively and analytically, indicate that the mentioned regulations have violated the laws and legal principles in many cases. The conflict of the mentioned regulation is more noticeable in the dimension of civil participation; Of course, the difference between the regulation and the regulations is also evident in other parts, including; First, contrary to Article 101 of the Direct Taxes Law, after one year, the said exemption is divided equally between the forced and voluntary partners. Contrary to Article 203 of the Law on Direct Taxes and Tax Procedures, it is allow to serve the documents from a partner to partners who are separate natural persons, and only one recognition sheet is issued. The debated regulation declares the responsibilities of partners in paying the tax debt to be a liability, while in the jurisprudence and legal system of Iran, joint and several liabilities are acceptable only in special cases. Secondly, contrary to Article 54 of the Direct Taxes Law, the head of the Tax Affairs Organization has been permitted to deal with disputes arising from this article. To make the calculation of income and expenses legal, the law of direct taxes declared the tax coefficients obsolete while the mentioned regulation established them without regulation and with a different title. This article deals with the pathology of the above mentioned regulations by the legal principles and standards, and in the end, appropriate suggestions are present.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Notification
  • Regulation of Article 219 of the direct taxes law
  • Joint responsibility
  • Civil partnership
قرآن کریم.
آیین‌نامه ماده ۲۱۹ قانون مالیات‌های مستقیم.
قانون آیین دادرسی مدنی.
قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران.
قانون تجارت.
قانون مالیات‌های مستقیم.
قانون مدنی.
اسکینی، ربیعا (1377). حقوق تجارت، شرکت‌های تجاری. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی، سمت.
اسکینی، ربیعا (1383). حقوق تجارت (کلیات، معاملات تجاری، تجار، سازمان‌دهی فعالیت تجاری). تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی، (سمت).
امامی، سید حسن (1376). حقوق مدنی. تهران: انتشارات اسلامی.
انصاری، مرتضی (بی‌تا). حاشیه الاستصحاب. تهران: کتابخانه مدرسه فقاهت.
بکتاش، محمدکاظم (1391). معرفت اقتصادی. قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه).
 تقی‌زاده، ابراهیم و هاشمی، احمدعلی (1393). مسئولیت مدنی (ضمان قهری). تهران: انتشارات دانشگاه پیام‌نور.
حسینی تهرانی، سید مرتضی (1365). شرکت و مفاهیم آن و مختصات شرکت مدنی. فصلنامه حق، (7)، صص. 32-66.
ره‌پیک، سیامک (1381). الزام‌های خارج از قرارداد. تهران: انتشارات اطلاعات.
رضوی، سید علی و رضوی، سید مهدی (1391). قاعده فراغ دادرس. نشریه گفتمان حقوقی، پاییز و زمستان.
ستوده تهرانی، حسن (1346). حقوق تجارت. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
سیدی‌آرانی، سید عباس (1396). شرکت مدنی حرفه‌ای سردفتری از پیدایش تا پذیرش در ایران. تهران: انتشارات میزان.
شهید ثانی، زین‌الدین بن علی (بی‌تا). مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام. قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه.
صفائی، حسین و رحیمی، حبیب‌الله (1396). مسئولیت مدنی (الزامات خارج از قرارداد). تهران: انتشارات سمت.
صقری، محمد (1393). حقوق بازرگانی، شرکت‌ها. قواعد عمومی‌، شخصیت حقوقی، تهران: انتشارات شرکت سهامی انتشار.
طباطبائی مجاهد، سید محمد (بی‌تا). کتاب المناهل. تهران: کتابخانه مدرسه فقاهت.
عباسی، محمدرضا و فیضی‌چکاپ، غلام‌نبی (1399). نقدی بر نظریه شورای عالی مالیاتی نسبت به مفهوم مشارکت مدنی و عدم معافیت مالیاتی مشاغل حرفه‌ای. فصلنامه حقوق اداری، سال هشتم، (24)، صص. 115-125.
عدل، مصطفی (1389). حقوق مدنی. قزوین: طه.
علامه حلی، حسن بن یوسف (بی‌تا). قواعد الاحکام فی معرفه الحلال و الحرام. تهران: کتاب‌خانه مدرسه فقاهت.
قاسم‌زاده، سید ‌مرتضی (1395). الزام‌ها ومسئولیت مدنی بدون قرارداد. تهران: انتشارات میزان.
کاتوزیان، ناصر (1388). حقوق مدنی، (مشارکت‌ها ـ صلح). انتشارات گنج‌دانش.
کاتوزیان، ناصر (1390). دوره مقدماتی حقوق مدنی، درس‌هایی از عقود معین. تهران: انتشارات گنج‌دانش.
کاتوزیان، ناصر (1400). حقوق مدنی نظریه عمومی تعهدات. تهران: میزان.
کاتوزیان، ناصر (1401). حقوق مدنی نظریه عمومی تعهدات. تهران: میزان.
مامقانی، عبدالله (1404ق). مناهج المتقین. قم: مؤسسه آل‌البیت.
محقق حلی، ابوالقاسم جعفر بن حسن (‌بی‌تا). شرایع؛ قواعد شرکت. بیروت: مکتبه المرکزی.
محقق سبزواری، محمد باقر بن محمد (1389). کفایه الاحکام. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
محمدی، ابوالحسن (1383). قواعد فقه. تهران: انتشارات میزان.
محمدی، الهام (1400). آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی. تهران: چتر دانش.
موسوی اردبیلی، عبدالکریم (بی‌تا). فقه الشرکه علی نهج‌الفقه و القانون. قم: دارالعلم مفید.