ساز و کار موثر حل و فصل اختلافات بین‌المللی بانک‌های ایرانی با نظر به ظرفیت‌های فقهی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، پردیس بین‌الملل، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

2 استادیار، گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران.

چکیده

بروز اختلافات در صنعت بانکی بالاخص در سطح بین‌الملل با توجه به نقش گسترده و روزافزون بانکها در روابط اقتصادی داخلی و بین‌المللی امری ناگزیر است. آرای صادره توسط مراجع قضایی در اختلافات بین‌المللی و همچنین وضعیت اجرای آراء، مبین این موضوع است که بانک‌های ایرانی به واسطه پیش‌بینی روش قضایی به عنوان روش حل اختلاف یا به سبب عدم تعیین تکلیف طرق حل اختلاف در قرارداد منعقده با چالش‌های حقوقی بسیاری در وادی عمل مواجه شده‌اند به نحوی که خود نیز بر ضرورت تغییر رویه حاضر اذعان دارند. بر این اساس و به منظور صیانت از امنیت حقوقی بانک‌های ایرانی ما در تحقیق حاضر بدنبال ارایه راهکار این معضل با لحاظ تجربیات سیستم بانکی، بررسی روش‌های مرسوم حل و فصل اختلاف و تطبیق آن با ظرفیت‌های فقهی قابل انطباق با موازین حقوقی میباشیم. نتایج بدست‌آمده بیانگر آن است که از یک‌سو تکیه بر قاعده عمومی حل اختلاف بر پایه مراجعه به مراجع قضایی تنها راه حل ممکن نمی‌باشد و از سوی دیگر هیچ‌یک از روش‌های حل و فصل اختلاف اعم از روش‌های قضایی و غیرقضایی، خالی از عیب نیست و نمی-تواند به طور کامل تمام نیازها و خواسته‌های اصحاب دعوا از یک روش حل اختلاف را برآورده سازد. در این میان، ماحصل بررسی به عمل‌آمده آن است که استفاده از شروط حل اختلاف چندمرحله‌ای روش مناسبتری برای حل اختلافات بانکی میباشد چرا که با داشتن آثاری از جمله فیلترینگ، قاطعیت توام با تخصص، تبعات سوء کمتر بر روابط طرفین و حفظ روابط دوستانه، غالب خواسته بانک‌ها را برآورده می‌سازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Effective mechanisms for resolving international disputes of Iranian banks with regard to jurisprudential capacities

نویسندگان [English]

  • Malihe Abdolrahimi 1
  • Ali Rezaee 2
1 Ph.D. Student in Private Law, Department of Private Law, Faculty of Law and Political Science, International Division, Shiraz University, Shiraz, Iran.
2 Assistant Professor, Department of Private Law, Faculty of Law and Political Science, Shiraz University, Shiraz, Iran.
چکیده [English]

Disputes in the banking industry, especially at the international level, are inevitable given banks' vast and growing role in domestic and global economic relations. The rulings issued by domestic and foreign judicial authorities in international disputes and the status of implementing them indicate that Iranian banks have confronted many legal challenges due to envisaging the judicial approach to disputes or failure to specify dispute resolution methods in the contracts. Facing these challenges in practice compelled the banks to seek changes in current procedures.
Based on this and to maintain the legal security of Iranian banks, this study reviews conventional dispute resolution methods and adapts religious jurisprudential capacities to international legal standards to propose solutions based on banking system experiences. The results show that relying on referral to judicial authorities as a prevalent method of dispute resolution is not the only possible solution. Furthermore, none of the dispute resolution methods, both judicial and non-judicial, is flawless, and they cannot fully meet all the expectations and demands of the litigants of a dispute resolution method. Therefore, it is more appropriate to use multi-stage dispute resolution terms in banking disputes as it can proportionately meet the demands of banks by having the possibility of filtering, retaining assertiveness along with expertise, carrying less adverse effects on the mutual relationship of parties, and therefore, maintaining the friendly relations between them.

کلیدواژه‌ها [English]

  • International Bank Disputes
  • Religious Jurisprudential Capacity
  • Judicial Method
  • Non-Judicial Methods
  • Conditions for Resolving Multi-Stage Disputes

مراجع

اکبری ­دهنو، میثم و شهبازی­ نیا، مرتضی (1393). تراضی اصحاب دعوا در پایان دادن به دادرسی مدنی. فصل­نامه پژوهش حقوق خصوصی، 2(7)، صص. 9-37.
السان، مصطفی (1392). حقوق بانک مرکزی. تهران: پژوهشکده پولی و بانکی.
انصاری، باقر (1384). درآمدی بر مکانیزم ­های حل‌وفصل اختلافات تجارت بین ­المللی. حوزه و دانشگاه، 11(44)، صص. 179-204.
پارک، ویلیام (1382). داوری در قراردادهای بانکی. ترجمه دکتر محسن محبی. نشریه دفتر خدمات حقوقی بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران، 20(28)، صص. 45-60.
پژوهشکده استخراج و مطالعات رویه قضائی (1394). مجموعه آرای قضائی دادگاه‌های تجدیدنظر استان تهران (حقوقی) ـ (فروردین، اردیبهشت، خرداد) 1392. تهران: مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضائیه.
حقیقت، سیدصادق (1394). نقش مصلحت در حکومت اسلامی از دیدگاه امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه). فصل­نامه اندیشه سیاسی در اسلام، 2(6)، صص. 89-106.
خدوی، صالح (1394). نقش مصلحت در حکومت اسلامی از دیدگاه امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه)، فصل‌نامه اندشه سیاسی در اسلام، (6)، صص. 89-123.
درویشی­ هویدا، یوسف (1389). استفاده مستقیم از کارشناس در حل‌وفصل اختلافات. فصل­نامه حقوق، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، 40(4)، صص. 173-192.
رحیمی‌آتانی، عبدالکریم (1397). بانکداری بین­ المللی. تهران: مهرگان دانش.
رشیدی، مهدی (1396). بانکداری بین ­المللی یک با تأکید بر مدیریت ریسک نوسانات نرخ ارز و بهره. تهران: مؤسسه عالی بانکداری ایران.
رضایی، علی (1399). آزادی اراده طرفین در نظارت قضائی بر آرای داوری تجاری بین‌المللی. مجله حقوقی بین­المللی، (62)، صص. 305-332.
زرکلام، ستار (1379). مزایا و معایب میانجی­گری ـ داوری (med-arb) همانند روش جایگزینی حل اختلافات. مجله کانون وکلا، (171)، صص. 85-100.
ساری، افسانه؛ باقری، محمود و رجب­ زاده اصطهباناتی، علیرضا (1398). تطبیق و کاربرد مسائل داوری در حل اختلافات بانکی بین‌المللی (با تأکید بر مراکز داوری تجاری بین‌المللی). فصلنامه تحقیقات حقوقی تطبیقی ایران و بین­الملل، 12(44)، صص. 121-147.
سربازیان، مجید و رستم­ زاده اصلی، سروش (1398). اعتبار شروط یک‌ طرفه تعیین صلاحیت داوری، در داوری تجاری بین ­المللی. مجله حقوقی بین المللی، 36(60)، صص. 357-380.
سربازیان، مجید و رضایی، علی (139۴). حل‌وفصل اختلافات اعتبارات اسنادی از طریق ارجاع به کارشناسی. مجله مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، ۷(۳)، صص. ۱۰۹-۱۴۰.
عبد یزدان، مصطفی (۱۳۹۷). تحلیل رویکرد دادگاه­ها نسبت به داوری دعاوی و اموال عمومی و دولتی. دوفصلنامه پژوهش­نامه حقوق خصوصی عدالت، (9)، صص. 27-48.
فتاحی، مهدی (1394). نسبت بین نظرهای تفسیری شورای نگهبان و رویه قضائی درباره داوری راجع به اموال عمومی و دولتی. فصل‌نامه دانش حقوق عمومی، 4(11)، صص. 69-87.
کاشیان، عبدالمحمد؛ بهرامی، زهرا؛ قلی‌پور، فهیمه و شهروی، زهرا (۱۳۹۸). درک ماهیت پول‌های رمزپایه و تعیین برخی از الزامات قانون‌گذاری آن در ایران از منظر اقتصاد اسلامی. فصلنامه سیاست‌های مالی و اقتصادی، 7(26)، صص. 71- ۱۰۳.
کریمی، عباس و پرتو، حمیدرضا (۱۳۹۱)، داوری ­پذیری دعاوی مربوط به اموال عمومی و دولتی. فصلنامه پژوهش حقوق، 4(36)، صص. 157-184.
کشاورز معتمد، سکینه (1397). اهمیت داوری در قراردادهای بانکی و اداری. تهران: گپ.
مزینی، مسعود و مهاجرانی تهرانی، محمدحسن (1389). بانکداری بین­ المللی2. تهران: مؤسسه عالی بانکداری.
منصوری­ رضی، ایوب (1397). رجوع نا­به­­هنگام به داوری در شروط حل اختلاف چندمرحله ­ای. حقوق خصوصی، 15(2)، صص. 413-430.
مولودی قلایچی، محمد (1379). اسقاط حقی که هنوز ایجاد نشده است. فصلنامه دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، 47(777)، صص. 91-107.
نعیمی، طاهره سادات و موسوی، سیدفرج‌اله (1396). انصاف و عدالت در سیستم قانون‌گذاری ایران و رویکردهای قضائی امام خمینی (رحمت‌الله‌علیه)، پژوهشنامه متین، 19(77)، صص. 111-135.
وکیل، امیرساعد و عسکری، پوریا (۱۳۸۳)، قانون اساسی در نظم حقوقی کنونی. تهران: انتشارات مجمع علمی و فرهنگی مجد.
هندی، سیداصغر (1386). بررسی تسری شروط اصل 139 قانون اساسی به اموال شرکت‌های دولتی. مجله حقوقی دادگستری، 71(61)، صص. 63-86.
یزدی، آیت‌اله محمدعلی (1384). آداب قضاوت. فصلنامه فقه اهل بیت (علیهم‌السلام)، 11(41)، صص. 82-117.
یوسفیان، ملاعزت­ اله و گلدوزیان، ایرج (1388)، بررسی فقهی جواز تجدیدنظرخواهی از احکام و آرا محاکم قضائی ایران. فصل­نامه علمی پژوهشی فقه و مبانی حقوق اسلامی، 5(15)، صص. 173-201.
Corn, R. (1998). Lapine Technology Corp. V. Kyocera Corp. OHIO STATE JOURNAL ON DISPUTE RESOLUTION, 13(3), pp. 1085- 1094.
Keyes, M. (2019). Optional Choice of Court Agreements in Private International Law. Switzerland: Springer.
Oluwabiyi, A. (2015). A Comparative Legal Analysis of the Application of Alternative Dispute Resolution (ADR) to Banking Disputes. journal of Law, Policy and Globalization, (J.L. POLY & Globalization), 38(1), pp. 1-13.
Peter Berger, K. (2009). The aftermath of financial crisis: why arbitration makes sense for banks and financial institution. Law and Financial Markets Riview (Law & Fin. Mkt. Rev), 3(1), pp. 54-63.
Siclari, D. (2015). Italian Banking and Financial law. New York: Palgrave Macmillan Publications.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 10 مهر 1399
  • تاریخ پذیرش: 03 اسفند 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار