مشروطه‌گرایی در جامعه بین‌المللی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 دانش‌آموخته دکتری حقوق بین‌الملل، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

مشروطه‌گرایی درصدد تقیید و الزام قدرت حاکم به رعایت برخی اصول و هنجارهای اساسی است. این گفتمان، نخست در جوامع ملی پی گرفته شد اما پدیداری برخی تحولات و مفاهیم در حقوق بین‌الملل معاصر،  این مسئله را مطرح ساخته که آیا می‌توان از نظریه مشروطه‌گرایی در جامعه بین‌المللی سخن گفت؟ این مقاله با روشی توصیفی ـ تحلیلی به ارزیابی مسئله مشروطیت در جامعه بین‌المللی پرداخته و بر این نظر مبتنی است که در حال حاضر، اندیشه مشروطیت اختصاصی به قلمرو ملی نداشته و پا به عرصه‌های فراملی و بین‌المللی نیز گذاشته است. البته این گفته به معنای انکار تفاوت در کارکرد و کارایی مشروطیت در سطوح مزبور نیست. در حقوق بین‌الملل معاصر، قواعد آمره به عنوان قواعدی که از سوی جامعه بین‌المللی مورد شناسایی قرار می‌گیرند، موجب پیدایش سلسله‌مراتبی هنجاری در نظام حقوق بین‌الملل شده‌اند؛ به‌گونه‌ای که اعتبار دیگر مقررات مشروط به عدم مغایرت با این اصول می‌گردد. علی‌رغم طرح مفاهیمی شبه اساسی در حقوق بین‌الملل، نامتعین بودن مصادیق آنها و از آن مهم‌تر، نامعین بودن مرجعی که در زمینه احراز، اجرا یا تضمین آنها فصل‌الخطاب باشد موجب شده است تا این مفاهیم از کارایی و کارآمدی لازم برخوردار نباشند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Constitutionalism in the International Community

نویسندگان [English]

  • Seyed Fazlollah Mousavi 1
  • HOSSAIN KHALAF REZAEI 2
1 Professor, University of Tehran, Tehran, Iran.
2 PhD. In International Law, University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The constitutionalism theory attempts as a means to limiting the powers of government and to constrained constituent power to protect certain fundamental values that are well defined. This theory primarily be traced back and legitimated through the national’s Constitution but contemporary developments in international law surrounding the question of this idea can be plausible beyond domestic level or not. This article with descriptive and analytical approach evaluates the issue of constitutionalism at the national and international levels. The main idea in this article is that the constitutionalism is not is not belong to the national arena but also it’s stepped into supranational and international fields, though, this is not deny the differences in function and efficiency of constitutionalism in such levels. International law has developed several concepts such as jus cogens which is accepted by the international community as a norm from which no derogation is permitted therein, the validity of other norms are subject to the compatibility with these principles. However, despite the quasi-constitutional concepts in international law, indetermination applications, and more importantly, uncertain of the body whose identify and enforced them has caused them less efficient.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sovereignty
  • Constitutionalism
  • Constitution
  • Peremptory Norms
  • International Community
  • International Law

مراجع

  1. بلامی، ریچارد (1384). «شکل سیاسی قانون اساسی: تفکیک قوا، حقوق فردی و دموکراسی نماینده سالار». مترجم: محسن حسنوند، فصلنامه حقوق اساسی، (4).
  2. حسن‌وند، محسن (1391). دستورگرایی در عرصه فراملی (بررسی نمونه اتحادیه اروپا). تهران: انتشارات شرکت سهامی انتشار.
  3. دو ویلیه، میشل (1384). «تحلیل معاهده مؤسس قانون اساسی اروپایی». ترجمه رضا شکوهی‌زاده، فصلنامه حقوق اساسی، (4).
  4. دومیشل، آندره و می‌یر، پی‌یر لالو (1376). حقوق عمومی. ترجمه ابوالفضل قاضی شریعت پناهی، تهران: نشر دادگستر.
  5. رباط، ادمون (1389). مقدمه حقوق اساسی: مبانی و اساس اجتماعی وضعیت‌های قانونی و مشروطیت. ترجمه و تحقیق خیرالله پروین، تهران: انتشارات جنگل.
  6. فلسفی، هدایت‌الله (1383). حقوق بین‌الملل معاهدات. تهران: فرهنگ نشر نو.
  7. قاضی، ابوالفضل (1371). «قانون اساسی؛ سیر مفهوم و منطوق از دید تطبیقی». مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی (دانشگاه تهران)، (28).
  8. قاضی، ابوالفضل (1383). حقوق اساسی و نهادهای سیاسی. تهران: نشر میزان.
  9. کسسه، آنتونیو (1388). حقوق بین‌الملل. ترجمه حسین شریفی طرازکوهی، تهران: نشر میزان.
  10. کلسن، هانس (1387). نظریه حقوقی ناب: مدخلی به مسائل نظریه حقوقی. ترجمه اسماعیل نعمت‌اللهی، تهران: انتشارات سمت.
  11. لاگلین، مارتین (1386). «نظریه مشروطه [درآمدی بر مبانی حقوق عمومی]». ترجمه محمد راسخ، مجلس و پژوهش، (56).
  12. لی، بو (1389). «مشروطیت و حاکمیت قانون». ترجمه جواد کارگزاری، قابل دسترس در: http://publiclaw.blogfa.com/post-290.aspx
  13. نائینی، میرزا محمدحسین (1382). تنبیه الامّه و تنزیه الملّه. تصحیح و تحقیق سیدجواد ورعی، قم: بوستان کتاب قم (انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم).
  14. هارت، هربرت (1390). مفهوم قانون. ترجمه محمد راسخ، تهران: نشر نی.
  15. هاشمی، سیدمحمد (1390). حقوق اساسی و ساختارهای سیاسی. تهران: نشر میزان.
  16. ویژه، محمدرضا (1390). مبانی نظری و ساختار دولت حقوقی. تهران: انتشارات جنگل.
  17. ویژه، محمدرضا و پتفت، آرین (1395). «واکاوی مفهوم پسامدرن حاکمیت از دیدگاه حقوق عمومی با تأکید بر اندیشه‌های فوکو». فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، (52).

 

  1. Augsberg, Ino (2011). "Democratic Theory and the Nation-State: Some Remarks on the Concept of Democracy in the German Federal Constitutional Court’s Judgement on the Lisbon Treaty". Ritsumeikan Law Review, No. 28.
  2. Cohen, Jean L. (2011). "Constitutionalism beyond the State: Myth or Necessity? (A Pluralist Approach)". Humanity, Volume 2, Number 1.
  3. Cottier, Thomas and Hertig, Maya (2003). "The Prospects of 21st Century Constitutionalism". Max Planck Yearbook of United Nations Law, Volume 7.
  4. Crawford, James (2002). The International Law Commission’s Articles on State Responsibility-Introduction, Text and Commentaries, Cambridge University Press.
  5. Dunoff, J. L. and Trachtman, J. P. (2009). "A Functional Approach to International Constitutionalization" in: Dunoff J. L., Trachtman J. P. (eds.). Ruling the World? Constitutionalism, International Law and Global Governance, Cambridge University Press.
  6. Dzimiri, Patrick (2016). Application of the 'responsibility to Protect' Norm to the International Community's Response to the Humanitarian Crises in Zimbabwe and Darfur, Thesis (PhD). University of Pretoria.
  7. ECJ (1964). Case 6/64 Costa/ENEL, Judgment of 15 July 1964, [1964] ECR 1251.
  8. ECJ (1976). Case 45/76, Comet BV v Produktschap voor Siergewassen [1976] ECR
  9. Eric Barendt (1998). An Introduction to Constitutional Law. Oxford University Press.
  10. Fassbender, B. (2009). The United Nations Charter as the Constitution of the International Community. Martinus Nijhof Publishers.
  11. Fitzmaurice, Gerald (1958). Third Report on the Law of Treaties. YILC, Vol. II.
  12. Grotius, Hugo (1625). The Rights of War and Peace. translated by: A. C. Campbell (1901 ED.).
  13. Inter-American Court of Human Rights, Juridical Condition and Rights of the Undocumented Migrants, Advisory Opinion OC-18/03 of September 17, 2003.
  14. International Court of Justice (ICJ) (1951). Advisory Opinion Concerning Reservations to the Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide. 28 May 1951.
  15. International Court of Justice (ICJ) (1970). Case Concerning the Barcelona Traction, Light And Power Company, Limited(Belgium v Spain) (Second Phase). Judgment of 5 February 1970, ICJ Reports
  16. International Court of Justice (ICJ) (1971). Legal Consequences for States of the Continued Presence of South Africa in Namibia (South West Africa) Notwithstanding Security Council Resolution 276 (1970). Advisory Opinion of 21 June 1971, ICJ Reports 1971.
  17. International Court of Justice (ICJ) (1979). Case Concerning United States Diplomatic and Consular Staff In Tehran(United States of America v. Iran). Order of 15 December 1979, ICJ Reports 1979.
  18. International Criminal Tribunal for the former Yugoslavia (1998). Prosecutor v Anto Furundzija. Case No. IT-95-17/1, Trial Chamber II, Judgement of 10 December 1998.
  19. International Law Commission (ILC) (1976). Yearbook of the International Law Commission. 1976, Vol. II, Part Two.
  20. International Law Commission (ILC) (2001). Report of the International Law Commission on the Work of Its Fifty-Third Session, 2001, UN GAOR, 56th, Supp. No. 10, UN Doc. A/56/10.
  21. Lenaerts, Koen (1990). "Constitutionalism and the Many Faces of Federalism". American Journal of Comparative Law, Vol. 38.
  22. Peters, Anne (2009). "The Merits of Global Constitutionalism". Indiana Journal of Global Legal Studies, Vol. 16, Issue 2.
  23. Rosenfeld, Michel (2014). "Is Global Constitutionalism Meaningful or Desirable?". The European Journal of International Law (EJIL). 25, no. 1.
  24. Simma, Bruno (1994). "From bilateralism to community interest". Recueil des Cours, Vol. 250.
  25. Sweet, Alec Stone (2009). "Constitutionalism, Legal Pluralism, and International Regimes". Indiana Journal of Global Legal Studies, Vol. 16, No. 2.
  26. The Permanent Court of International Justice (PCIJ) (1927). S. Lotus(France v. Turkey). Series A, No. 10, Sept. 7, 1927.
  27. Tomuschat, Christian (1993). "Obligations Arising for States without or against Their Will". Recueil des Cours, Vol. 241.
  28. Tsagourias, Nicholas (ed.) (2007). Transnational Constitutionalism: International and European Perspectives. Cambridge University Press.
  29. Tunkin, G. I. (1961). "Remarks on the Juridical Nature of Customary Norms of International Law". California Law Review, vol. 49, Issue 3.
  30. Turpin, Colin and Tomkins, Adam (2007). British Government and the Constitution. 6th Edition, Cambridge University Press.
  31. UN General Assembly (2005) World Summit Outcome: resolution / adopted by the General Assembly, 24 October 2005, A/RES/60/1.
  32. UN General Assembly Resolution, GA Res. 47/169, 22 December 1992.
  33. United Nations Conference on the Law of Treaties (1969). Official Records, First Session, 80th meeting, UN doc. A/CONF.39/11.
  34. United Nations General Assembly (1992). GA Res. 47/2, A/RES/47/2, 7 October 1992 ("Emergency assistance to Pakistan").
  35. Verdross, Alfred (1966). "Jus Dispositivum and Jus Cogens in International Law". AJIL, Vol. 60.
  36. Widlak, Tomasz Hubert (2015). From International Society to International Community: The Constitutional Evolution of International Law. Gdansk University Press.

 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 20 اردیبهشت 1399
  • تاریخ بازنگری: 14 مرداد 1399
  • تاریخ پذیرش: 01 شهریور 1399

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار