تجزیه‌ناپذیری موضوع تعهدات قراردادی و غیرقراردادی در حقوق اسلام، ایران و فرانسه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه حقوق، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

چکیده

یکی از مباحث تعهدات، «مدالیته» است که در فرانسه به «شرط» تعبیر شده و برای اجتناب از خلط آن با «شروط ضمن عقد» بهتر است به عوارض عارض بر تعهد تعبیر نماییم که مانند قید و شرطی بر تعهد ساده و بسیط، عارض شده و تعهد را تغییر می‌دهد. مدالیته ویژگی‌ای است که یکی از ارکان تعهد یعنی موضوع یا اطراف تعهد را تحت تأثیر قرار داده و اثر عادی و معمولی آن را متغیر می‌کند. مثلاً تعهد حال را موجل یا تعهد قابل تجزیه را تعهد غیرقابل تجزیه یا تضامنی می‌کند. یکی از این مدالیته‌ها، تجزیه‌ناپذیری تعهدات است. در مواردی که تعهد، متعددالاطراف بوده و متعهدین یا متعهدلهم آن متعدد باشند، اصولاً تعهد به اعتبار اطراف آن تجزیه می‌گردد. اما گاهی متعهدلهم یا متعهدین تعهد، متعدد بوده و تعهد با یک منبع ایجاد شده و موضوع آن غیرقابل تجزیه بوده که چنین تعهدی تابع رژیم حقوقی خاصی است که در فرانسه و برخی از کشورهای مسلمان پذیرفته شده ولی در قانون مدنی ایران به آن اشاره نشده است. در حالی که پذیرش احکام چنین تعهدی در حقوق ایران در نظریه‌پردازی و عمل برای طرفین و دادگاه‌ها تعیین تکلیف می‌نماید که در این مقاله با تطبیق با حقوق فرانسه مورد مطالعه قرار می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The indivisibility of the subject of contractual and non-contractual obligations in the laws of Iran and France

نویسنده [English]

  • Alireza Yazdanian
Associate professor, Department of Law, University of Isfahan, Isfahan, Iran.
چکیده [English]

One of the issues of the law of obligations in France is "modality" that it has been translated in the dictionary in condition and it's better to interpret the complications of the obligation that regardless of the source of obligation usually applies to all contractual and non-contractual obligations. One of these modalities is the indivisibility of the subject of obligations. Occasionally there are many parties for the obligation and the obligor and the obligee are numerous that obligation is divised. This is a principle in the law of obligations. But sometimes the subject of the obligation is indivisible. The obligation is indivisible when the obligor and the obligee are numerous and it has been created with one source and the subject of this obligation is indivisible that such obligation is subject to a certain legal regime that has been accepted by French and some other Muslim countries however, despite the theoretical and practical needs in Iran's civil law, it is not mentioned which is studied in this paper comparatively with French law.

کلیدواژه‌ها [English]

  • obligation
  • indivisibility
  • contract
  • civil liability
  1. امامی، حسن (1370). حقوق مدنی. بی‌جا:‌ نشر کتابفروشی اسلامیه.
  2. انصاری، مرتضی (1375). مکاسب. بی‌جا: مطبعه اطلاعات.
  3. بادینی، حسن (1384). فلسفه مسئولیت مدنی. تهران: شرکت سهامی انتشار.
  4. بحرانى، یوسف بن احمد بن ابراهیم (1405ق).‌ الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة‌. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین.
  5. پور استاد؛ مجید، اقبال و اسگویی، ندا (1396). «تجزیه‌پذیری و تجزیه‌ناپذیری دعوی مدنی با مطالعه تطبیقی در فرانسه». مجله مطالعات حقوق تطبیقی، (2)، بی‌جا: بی‌نا
  6. جعفری تبار، حسن (1394). کاتوزیان و حقوق زیان، تحلیل نظریه مسئولیت مدنی و نگاه کاتوزیان به آن، مندرج در کتاب بر منهج عدل. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
  7. حسین، فایز محمد و ابوالحسن، احمد (2010). الموجز فی نظریه الالتزامات فی القانون الرومانی. بی‌جا: منشورات الحلبی الحقوقیه.
  8. حسینى‌ شیرازى، سیدمحمد (1413ق). القواعد الفقهیة‌. بیروت: مؤسسه امام رضا (علیه‌السلام).
  9. خدابخشی، عبدالله (1389). جبران خسارت کارگران در نظام مسئولیت مدنی. تهران: شرکت سهامی انتشار.
  10. خلخالى، سیدمحمدمهدى (1427ق). فقه الشیعة ـ کتاب الإجارة‌. تهران: مرکز فرهنگى انتشارات منیر‌.
  11. داراب‌پور، مهراب (1387). مسئولیت‌های خارج از قرارداد. تهران: انتشارات مجد.
  12. سنهورى، عبدالرزاق احمد (1998.الف). الوسیط، فى شرح القانون المدنى الجدید. بیروت: منشورات الحلبى الحقوقیه.
  13. سنهورى، عبدالرزاق احمد (1998.ب). مصادر الحق فی الفقه الاسلامی. بیروت: منشورات الحلبى الحقوقیه.
  14. شهیدی، مهدی (1383). حقوق مدنی 6. تهران: انتشارات مجد.
  15. صاحب جواهر، محمدحسن‌ (1404ق). جواهر الکلام. بی‌جا: إحیاء التراث العربی‌.
  16. صفایی، سیدحسین و سلطان احمدی، جلال (1389). «تجزیه‌پذیری قرارداد در حقوق ایران، انگلیس و کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا (1980) وین». فصلنامه حقوق، (1).
  17. عاملى، سیدجواد بن محمد حسینى‌ (1419ق). مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین.
  18. عبدالله، هدی (2008). النظریه العامه للموجبات. بی‌جا: منشورات الحلبی الحقوقیه.
  19. علامه حلى، حسن بن یوسف (1420ق). تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة. قم: مؤسسه امام صادق (علیه‌السلام).
  20. عوجی، مصطفی (2007). القانون المدنی، المسئولیة المدنیه. بی‌جا: منشورات الحلبی الحقوقیه.
  21. قاسم‌زاده، سیدمرتضی (1388). الزام‌ها و مسئولیت مدنی بدون قرارداد. تهران: نشر میزان.
  22. قمّى، سیدتقى طباطبایى (1423ق). الأنوار البهیة فی القواعد الفقهیة‌. بی‌جا: انتشارات محلاتى.
  23. کاتوزیان، ناصر (1366). حقوق مدنى، قواعد عمومى قراردادها، تهران: انتشارات بهنشر.
  24. کاتوزیان، ناصر (1368). حقوق مدنى، قواعد عمومى قراردادها، تهران: انتشارات بهنشر.
  25. کاتوزیان، ناصر (1369). حقوق مدنى، قواعد عمومى قراردادها. تهران: انتشارات بهنشر.
  26. کاتوزیان، ناصر (1371). حقوق مدنى، نظریه عمومى تعهدات. تهران: نشر یلدا.
  27. کاشانى، ملاحبیب‌الله شریف (1404ق).‌ تسهیل المسالک إلى المدارک فی رءوس القواعد الفقهیة. قم: المطبعة العلمیة.
  28. کاشف الغطاء، محمدحسین بن على بن محمد رضا (1359). تحریر المجلة‌. نجف اشرف: المکتبة المرتضویة‌.
  29. ‌مراغى، سیدمیرعبدالفتاح بن على حسینى‌ (‌1417ق). العناوین الفقهیة‌. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‌.
  30. موسوى بجنوردى، سیدحسن بن آقا بزرگ (1419ق). القواعد الفقهیة. بی‌جا: نشر الهادی.

 

  1. Baudry, lacantinerie (G) (1921). Précis de Droit civil. T2, 12é.ed Paris, Recueil sirey.
  2. Carbillac (Remy) (2008). Droit des obligations. 8é.éd, Dalloz.
  3. Carbonnier (Jean) (1998). Droit civil, Les obligations. T4, 21é. éd, presses universitaires de France.
  4. Delebecque (Philippe) (2014). "RÉGIME DE LA RÉPARATION, Modalités de la réparation, Règles particulières à la responsabilité contractuelle, Clause pénale". JurisClasseur Responsabilité civile et Assurances, Fasc, (212).
  5. Delebecque (Philippe) Jérome pansier (Frédéric) (2016). Droit des obligations, Régime général. 8é.éd, LexisNexis.
  6. Fabre-Magnan (Muriel) (2008). Droit des obligations. T1, contrat et engagement unilateral, 1é.éd, Presses universitaires de France.
  7. Flour (Jaques) Aubert (Jean-Luc) Flour (Yvonne) Savaux (Eric) (2007). Droit Civil, Les Obligations. T3, Le rapport d’obligation, 5é.éd, sirey.
  8. Gaudmet (Eugéne) (2004). Théorie générale des obligations. 1é. éd, Dalloz.
  9. Haudmet (Eugene) (2004). Théorie générale des obligations. 1é.éd, Dalloz.
  10. Malaurie (Philippe) Aynes (Laurent) Stoffel-Munck (Philippe) (2007). Droit civil, Les obligations. 3é.éd, Editions juridiques associées, Défrenois.
  11. Marty (Gabriel) Raynaud (Piérre) Jestaz (Philippe) (1989). Droit civil, Les obligations. T2, 2é.éd, Paris, sirey.
  12. May (Gaston) (1925). Elements de Droit Romain. recuil sirey, 15é, éd.
  13. Mazeaud (Henri, Léon, Jean) (1978). Leçons de droit civil. T2, volume premier, Obligations, 6éd, éd, par François Chabas, Montchrestien.
  14. Mignot (Marc) (2002). Les Obligations solidaires et les obligations in solidum en droit privé Français. 1é.éd, Dalloz.
  15. Radé (Christophe) (2014). "DROIT À RÉPARATION, Conditions de la responsabilité contractuelle, Dommage". JurisClasseur Responsabilité civile et Assurances Fasc, 170.
  16. Starck (Boris) (1972). Droit civil, Obligations. 1é.éd, Librairies Techniques.
  17. Terré (François) Simler (Philippe) Lequette (Yves) (2005). Droit Civil, Les Obligations. 9 ééd, Dalloz.
  18. Weill (Alex) Terré (François) (1975). Droit civil, Les obligations. 2é éd, Paris Dalloz.