علم قاضی به خلاف واقع بودن شهادت شهود

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، دانشگاه قم، قم، ایران

چکیده

شهادت شهود از ادله‌ای است که با جمع بودن شرایط شرعی و قانونی آن، سبب اثبات موضوع دعوا می شود و بر قاضی تحمیل می‌گردد و اعتبار آن مشروط به حصول علم و قناعت وجدان قاضی نیست. با وجود این، منوط بودن آن به عدم علم قاضی به خلاف واقع بودن آن، محل بحث است و تحقیق در این زمینه نشان می‌دهد؛ در فقه، علم قاضی به خلاف واقع بودن شهادت شهود، سبب بی‌اعتباری آن و لزوم اجتناب از صدور رأی بر اساس آن می‌شود. قانون مدنی ما نیز این مطلب را پذیرفته و در ماده 1319 بیان کرده است. در عین حال، در خصوص اثر حصول علم قاضی به خلاف واقع بودن شهادت شهود پس از صدور رأی، وضعیت در فقه و حقوق یکسان نیست و با وجود تاکید بر لزوم نقض رأی در چنین حالتی در فقه، نقض رأی در این حالت در حقوق، مقید به شرایط، مهلت‌ها و احکام مربوط به شکایت از آراء است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Confidence of Judge against Witness

نویسنده [English]

  • Mahdi Hasanzadeh
Associate professor of Private Law, Law Faculty, University of Qom, Qom,Iiran
چکیده [English]

Confidence of Judge against Witness
Abstract
Witness is one of proofs that when its requirements are gathered proves the subject of action and judge is obliged to render the verdict according to it and its validity is not contingent on certainty of judge. But its depending on not certitude of judge against it, is discussable and the research on this field shows that in religious jurisprudence, the certainty of judge against testimony causes the invalidity of witness and the judge should deny rendering judgment according to it. Our Civil Code has accepted this matter and has explained it in article 1319. Meanwhile, about certainty of judge against testimony, situation in religious jurisprudence and in law is not similar and despite the fact of emphasis on necessity of reversal of judgment in such situation in religious jurisprudence, in law, reversal of judgment in such situation depends on requirements, respites and regulations of complaint against judgments.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Witness (Testimony)
  • Certitude of judge
  • Witness untrue
  • Perjury
  1. امامی، سیدحسن (بی‌تا)، حقوق مدنی. تهران: انتشارات ابوریحان.
  2. انصاری، مرتضی (1409ق)، القضاء الاسلامی (بقلم: المیرزا حسین قلی). بی‌جا: المؤسسه الاسلامیه للنشر.
  3. انصاری، مرتضی (1415ق)، القضاء و الشهادات. قم: لجنه تحقیق تراث الشیخ الاعظم، الطبعة الاولی.
  4. تبریزی ، میرزا جواد (1415ق)، اسس القضاء و الشهادة. بی‌جا: مؤسسة الامام الصادق (علیه‌السلام)، الطبعة الاولی.
  5. خوانساری، سیداحمد (1405ق)، جامع المدارک فی شرح المختصر النافع. تهران: مکتبة الصدوق، الطبعة السادسة.
  6. رشتی، میرزا حبیب‌الله (1401ق)، کتاب القضاء. قم: مطبعة الخیام.
  7. شهید اول، محمد بن مکی (1368)، اللمعة الدمشقیة فی فقه الامامیة. قم: دار‌الفکر.
  8. شهید اول، محمد بن مکی (1403ق)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة. قم: دارالهادی للمطبوعات.
  9. شیخ‌نیا، امیرحسین (1375)، ادله اثبات دعوی. تهران: شرکت سهامی انتشار.
  10. صاحب جواهر، محمدحسن (1398)، جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام. الطبعة السادسة، تهران: دارالکتب الاسلامیة، الطبعة السادسة.
  11. صاحب جواهر، محمدحسن (1400ق)، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام. تهران: دارالکتب الاسلامیة، الطبعة السادسة.
  12. صدرزاده افشار، سیدمحسن (1385)، ادله اثبات دعوی در حقوق ایران. بی‌جا: مرکز نشر دانشگاهی.
  13. طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم (1378)، العروة الوثقی. تهران: مطبعة الحیدری.
  14. طباطبایی، سیدعلی (1404ق)، ریاض المسائل فی بیان الاحکام بالدلائل. قم: مؤسسة آل‌البیت (علیهم‌السلام) للطباعة و النشر، چاپ سنگی.
  15. طرابلسی، عبدالعزیز بن البراج (1406ق)، المهذب. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
  16. طوسی، ابی جعفر محمد بن جمال الدین (بی‌تا)، المبسوط فی فقه الامامیة. بی‌جا: المکتبة المرتضویة لاحیاء الآثار الجعفریة.
  17. عاملی جبعی (شهید ثانی)، زین‌الدین بن علی (بی‌تا)، مسالک الافهام فی شرح شرایع الاسلام. قم: مکتبة بصیرتی، چاپ سنگی.
  18. علامه حلی، حسن بن یوسف (1348)، تبصرۀالمتعلمین فی احکام الدین. تهران: کتابفروشی اسلامیه.
  19. علامه حلی، حسن بن یوسف (1410ق)، ارشاد الاذهان الی احکام الایمان. قم: مؤسسة النشر الاسلامی، الطبعة الاولی.
  20. علامه حلی، حسن بن یوسف (1417ق)، مختلف الشیعة فی احکام الشریعة. قم: مکتب الاعلام الاسلامی مرکز النشر، الطبعة الاولی.
  21. علامه حلی، حسن بن یوسف (بی‌تا)، قواعد الاحکام. قم: منشورات الرضی.
  22. فیض کاشانی، محمدمحسن (1401ق)، مفاتیح الشرایع. قم: مجمع الذخائر الاسلامیۀ.
  23. گلدوزیان، ایرج (1384)، ادله اثبات دعوا. تهران: نشر میزان.
  24. مامقانی، عبدالله (بی‌تا)، مناهج المتقین فی فقه ائمۀ الحق و الیقین (چاپ سنگی). بی‌جا: مؤسسة آل‌البیت لاحیاء التراث.
  25. محقق حلی، جعفر بن حسن (1415ق)، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام. بی‌جا: مؤسسة المعارف الاسلامیة، الطبعة الاولی.
  26. محقق حلی، جعفر بن حسن (بی‌تا)، المختصر النافع فی فقه الامامیه. مصر: دارالکتاب العربی.
  27. محقق داماد، سیدمصطفی (1383)، قواعد فقه 3 (بخش قضایی). تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
  28. مدنی، سیدجلال‌الدین (1374)، ادله اثبات دعوا. تهران: کتابخانه گنج دانش.
  29. مدنی، سیدجلال‌الدین (1375)، آیین دادرسی مدنی. تهران: کتابخانه گنج دانش.
  30. مطهری، احمد (1400ق)، مستند تحریر الوسیله (کتاب القضاء). قم: مطبعه الخیام.
  31. مغنیه، محمدجواد (بی‌تا)، فقه الامام جعفر الصادق (علیه‌السلام). قم: انتشارات قدس محمدی.
  32. موسوی بجنوردی، سیدمیرزاحسن (بی‌تا)، القواعد الفقهیه. قم: دارالکتب العلمیه.
  33. موسوی گلپایگانی، سیدمحمدرضا (1405ق)، کتاب الشهادات (تقریرات بقلم: السید علی الحسینی المیلانی). قم: الناشر: المولف، المطبعة سیدالشهداء (علیه‌السلام)، الطبعة الاولی.
  34. نراقی، مولی احمد (1405ق)، مستند الشیعة فی احکام الشریعة. قم: منشورات مکتبة آیة‌الله العظمی المرعشی نجفی.
  35. هاشمی شاهرودی، سیدمحمود (1423ق)، قراءات فقهیة معاصرة. قم: مؤسسة المعارف الفقه الاسلامی، الطبعة الاولی.
  36. یوسفی، حسن بن ابی‌طالب (الفاضل الآبی) (1410ق)، کشف الرموز فی شرح المختصر النافع. الطبعه الاولی، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.