مشروعیت استفاده از قرارداد مشارکت در تولید در صنعت نفت ایران با بهره‌گیری از ظرفیت قانون معادن

نوع مقاله : ‌‌‌‌مقاله پژوهشی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌

نویسندگان

1 گروه حقوق تجارت بین الملل دانشگاه شهید بهشتی

2 گروه حقوق تجارت بین الملل، دانشکده حقوق، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

چکیده

یکی از موضوعات چالش‌انگیز در صنعت نفت ایران طی چندین دهه گذشته، چالش استفاده از روش قراردادی مشارکت در تولید برای توسعه میادین هیدروکربوری بوده است. فی‌الواقع تفسیر شماری از مدیران و سیاست‌گذاران نفتی مبنی بر اینکه استفاده از مدل مشارکت در تولید در صنعت نفت به دلیل تعارض با اصل 45 قانون اساسی فاقد مشروعیت می‌باشد، به مانعی در مسیر تحول نظام قراردادهای نفتی ایران تبدیل گشته به گونه‌ای که حتی پس از تصویب قانون وظایف و اختیارات وزارت نفت در سال 1391 و تجویز استفاده از روش مشارکتی در حوزه بالادستی، عملاً تاکنون تغییری در این باره رخ نداده است. در اصل 45 قانون اساسی منابع نفتی در زمره انفال ذکر نشده است لکن از دیدگاه فقهی منابع نفتی در جرگه معادن (انفال) قرار می‌گیرند. نکته حائز اهمیت این است که قانون اصلاح قانون معادن برای بهره‌برداری از معادن مدل امتیازی را تجویز نموده است به همین خاطر این سؤال مطرح می‌شود که وقتی از منظر قانون اساسی معادن و منابع نفتی هر دو در زمره انفال قلمداد شده‌اند پس چرا قانون‌گذار برای بهره‌برداری از معادن مدل امتیازی را تجویز نموده حال آنکه استفاده از روش مشارکت در تولید در صنعت نفت که به مراتب از منظر مصالح عمومی بهتر از روش امتیازی است، مغایر با مفاد اصل 45 قانون اساسی قلمداد می‌شود؟ بررسی دقیق مبانی نظری و قانونی بهره‌برداری از منابع نفتی و معادن بیانگر این امر است که برخلاف آنچه تفسیر می‌شود، وجه مشترک قانونی بین منابع معدنی و منابع نفتی یعنی انفال بودن آنها متضمن این نتیجه منطقی است که وقتی از نظر مقنن استفاده از روش امتیازی برای بهره‌برداری از معادن بلامانع است، توسل به روش مشارکت در تولید به طریق اولی جائز و بلااشکال می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Legitimacy of Application of Production Sharing Contracts in Iran's Oil Industry Utilizing the capacity of the Mines Act

نویسندگان [English]

  • Mohammad Arian 1
  • Mohammad Ali Bahmaei 2
1 International Commercial Law Dept., Shahid Beheshti University
2 International Commercial Law Dept., Faculty of Law, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Legitimacy of Application of Production Sharing Contracts in Iran's Oil Industry Utilizing the Capacity of the Mines Act

One of the challenging issues in the Iranian petroleum industry over the past decades has been the issue of applying contractual method of production sharing for the development of hydrocarbon fields. In fact, the interpretation made by a number of directors and policymakers in the field of oil industry that application of production sharing contract is unlawful due to conflict with Article 45 of the constitution, has become an obstacle to the evolution of oil contracts in Iran, which even after approval of Petroleum Ministry Act in 2012 authorizing the application of participatory contractual methods in the upstream sector, virtually no change has occurred so far. In article 45 of the Constitution, oil resources are not mentioned in the category of Anfal, but from the jurisprudential and constitutional point of views, oil resources are considered as mines (Anfal).
It is important to note that the Mines Act has authorized concessionary model for the exploitation of mines. Therefore, it is argued that when, from the perspective of the Constitution, mines and oil resources both are considered as Anfal, why the legislator has allowed the use of concessionary method for exploitation of mines while application of the production sharing method in the oil industry, which is far better than the concessionary model in terms of public interest, is in contradiction with Article 45? A careful examination of the theoretical and legal bases for the exploitation of oil and mineral resources suggests that, contrary to what is being interpreted, the common legal basis between mineral resources and oil resources, that is to say, both being regarded as Anfal, implies the logical consequence that when using the concessionary method for exploitation of mines is permissible, the use of the production sharing method in oil industry is legally much more permissible. It is noteworthy that the analytical approach adopted in this research is based on library studies.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words: Anfal
  • Production Sharing Contract
  • Mines Act
  • Oil Resources
  • Concession Contract