همه‌پرسی تقنینی در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌مقاله پژوهشی‌‌

نویسندگان

1 استادیار، دانشکده معارف اسلامی و حقوق، دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام)، تهران، ایران.

2 دانشجوی دکتری، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

یکی از مهم‌ترین و قدیمی‌ترین ابزارهای دموکراسی مستقیم در نظام‌های سیاسی دموکراتیک برگزاری همه‌پرسی است. پیرامون همه‌پرسی تقنینی که رایج‌ترینِ این ابزارهاست و در اصل 59 قانون اساسی ایران نیز به‌ رسمیت شناخته شده است ابهاماتی وجود دارد؛ از جمله مفهوم واژگان مندرج در این اصل، نقش نهادهای حاکمیتی مثل شورای نگهبان در برگزاری آن و جایگاه نتیجه همه‌پرسی در سلسله هنجارهای حقوقی کشور است. این تحقیق که به‌صورت توصیفی ـ تحلیلی انجام شده است بیان می‌دارد که امکان برگزاری همه‌پرسی تقنینی ـ تصویبی و تقنینی ـ مشورتی در نظام حقوقی ایران وجود دارد، نظارت شورای نگهبان بر آن قبل از برگزاری است و شورای مذکور صلاحیت اظهارنظر در مورد نتیجه همه‌پرسی را ندارد، همچنین می‌بایست در قانون عادی نوع همه‌پرسی بر اساس شرایط آن، ابتکار مردمی، نحوه تشخیص مسائل بسیار مهم توسط مردم تعیین شود و حد نصاب مناسب برای تصویب نتیجه همه‌پرسی و جایگاه آن در سلسله‌مراتب هنجارهای حقوقی معین گردد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Legislative referendum in the legal system of the Islamic Republic of Iran

نویسندگان [English]

  • Hadi Tahan Nazif 1
  • Mohammad Saeed Momtaznia 2
1 Assistant Prof, Faculty of Islamic Studies and Law, Imam Sadiq University, Tehran, Iran.
2 Ph.D. Student. Faculty of Law and Political Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

One of the essential tools of direct democracy in democratic systems is the
referendum .There are ambiguities around the legislative referendum which
is the most commonly used means, also recognized in Article 59 of the
Constitution of Iran, including the meaning of the terms of this article, the
role of sovereign institutions such as the Guardian Council, and the status of
the outcome of the referendum in the country's norm hierarchy.
This descriptive-analytic research highlights that the constitutional
control by the Guardian Council places before the referendum, and it has no
right to control the outcome of the referendum. Also, in the statutory law, the
type of referendum based on its condition's, the citizen's initiative, as well as
how to identify the most critical issues and the appropriate quorum for the
ratification of the outcome shall be recognized.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Semi-indirect Democracy
  • Article 59
  • Citizen's initiative
  • Legislative Referendum
  • Guardian Council