نجات از درون (Bail-in): امکان‌سنجی حقوقی و اقتصادی بکارگیری ابزار «نجات از درون» در نظام بانکداری بدون ربا ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌

نویسندگان

1 دانش‌آموخته مقطع کارشناس ارشد حقوق خصوصی، دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام)

2 استادیار و عضو هیئت علمی دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام).

چکیده

امروزه بازار پولی و مالی کشور با مفهومی جدید با نام «گزیر» مواجه شده است که به لحاظ فنی، جایگزین فرایند عادی ورشکستگی در مواجهه با بانک‌ها و مؤسسات اعتباری متوقف یا در معرض توقف خواهد شد. نارضایتی سیاست‏گذاران از فرایند عادی ورشکستگی نسبت به ‏بانک‌ها و مؤسسات اعتباری سبب شده است که نظام جدید التأسیس «گزیر» روزبه‌روز جلوه و اهمیت ویژه‏ای پیدا کند. یکی از پرچالش‏ترین و در عین ‏حال مفیدترین ابزارهای نظام «گزیر»، «نجات از درون» است؛ مفهومی جدید در تقابل با «نجات از بیرون». ابزاری که با دو رویکرد به نحو مستقل یا تکمیلی در کنار سایر ابزارهای «گزیر» قابل تعقیب و استفاده است. «نجات از درون» عبارت ‏است از : «اعطاء اختیار به مقام مسئول گزیر مبنی بر حق کاهش ارزش دیون یا تبدیل بدهی‏های بانک به سهام». چنانچه از این تعریف برمی‏آید، فرایند «نجات از درون» مشتمل بر دو مرحله می‏باشد؛ جذب زیان به منظور کاهش ارزش دین و تبدیل دین به سهام.
قریب به اتفاق کشورهای پذیرنده «نجات از درون» بدواً این ابزار را در تقابل با قواعد حقوق خصوصی دانسته‏اند اما با مداقه لازم موانع پیش‏روی بکارگیری این ابزار را مرتفع نموده‏اند. در نظام حقوقی ایران نیز، منبعث از فقه امامیه، اعمال این ابزار سلیم از اشکال نیست. اصول بانکداری اسلامی، قواعد فقه امامیه، به ویژه مفاهیم «ابراء» و «تبدیل تعهد» و نبود زیرساخت‏های اقتصادی جهت تمسک به این ابزار از جمله موانع اصلی است که در این مقاله با اتخاذ روش توصیفی ـ تحلیلی در پی تبیین، توضیح و حل آن‏ها می‏باشیم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Bail-in: Legal and Economic Feasibility Study of Applying Bail-in Tool in Iran Usury-free Banking

نویسندگان [English]

  • Mohammadtaha Kharratha 1
  • Mohammadjavad Sharifzadeh 2
1 M.A. Graduate in Private Law at Imam Sadiq University
2 Assistant Professor of Islamic Studies and Economics Faculty at Imam Sadiq University.
چکیده [English]

Nowadays, Iran monetary and financial market encounter a new concept, named “Resolution” that is going to be technically replaced with “Bankruptcy” system for facing failed or likely to fail banks and credit institutions. Dissatisfaction of policy and decision makers from bankruptcy system toward banks and credit institutions highlights the importance of “Resolution” in their eyes. Among all of the tools utilized under “Resolution” system, “Bail-in” is counted as one of the most challenging on the one hand, and the most useful tool on the other hands which is not only does open a new window in the realm of facing bank failure, but also comprehensively stands against “Bail-out”. This tool can be analyzed in two perspectives; an independent tool and the complementary one. “Bail-in” means “the mechanism for affecting the exercise by a resolution authority of the write-down and conversion powers in relation to liabilities of an institution under resolution”. As it is crystal clear, “Bail-in” includes two steps: loss absorption for “Write-down” and “Conversion” of liabilities to equity.
Initially Considering “Bail-in” tool versus the rules of private law, most of the countries have carefully eliminates the impediments before applying this tool. In Iran legal system, originating from Shiite jurisprudence, this tool is not flawless. Islamic banking principles, Shiite jurisprudence rules, i.e. particularly “debt forgiveness” and “novation”, and lack of economic infrastructures are the major barriers before “Bail-in” tool, for which the authors have attempted to resolve them, in addition to explaining and clearing the issues, through descriptive-analyzing method.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bail-out
  • Bail-in
  • Bankruptcy
  • Resolution
  • Bank
  • Liability
  • Equity