جرم‌انگاری ترک انفاق در فقه و حقوق ایران با نگاهی به فقه اهل سنت

نوع مقاله : ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌مقاله پژوهشی‌‌

نویسنده

گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران

چکیده

ترک انفاق در قانون جرم‌‌انگاری شده است و زوج در صورت نپرداختن نفقه، مورد تعقیب کیفری قرار خواهد گرفت. بر اساس نظر اکثر فقهای امامیه، زوجی که از پرداخت نفقه همسرش خودداری می‌کند، در صورتی که توان مالی داشته باشد زندانی می‌شود. ماده 642 قانون مجازات نیز بر همین مبنا زوج ممتنع را محکوم به حبس می‌داند. اما با توجه به تأثیرات منفی که این احکام می‌تواند بر بنیان خانواده و روابط بین زوجین داشته باشد این پرسش شکل می‌گیرد که آیا این قوانین، قابل تجدیدنظر و تعدیل هستند یا خیر؟
مقاله حاضر به روش توصیفی تحلیلی و با گردآوری اطلاعات به شیوه کتابخانه­ای انجام پذیرفته است. اصلی‌ترین دلیل و مستند جواز حبس زوجه، روایاتی است که بر طبق آنها حضرت امیر (7) زوجی که از پرداخت نفقه امتناع می‌کرد را حبس نمودند. همچنین برخی از موافقین حبس زوج مجهول‌الحال، استناد به روایاتی کرده‌اند که به طور عام اشاره به حبس زوج در صورت عدم پرداخت نفقه دارد.
روایات مزبور بر جواز زندانی کردن زوج معسر و زوج مجهول‌الحال و فردی که ادعای اعسار می‌کند تا زمانی که ایسار اثبات نشود، دلالتی ندارد و صرفاً در مورد زوج موسری که از دادن نفقه امتناع کرده و مال ظاهری ندارد حکم تعزیری حبس ثابت است. بنابراین با توجه به پیامدهای منفی حبس به ویژه در حوزه سیاست‌های کلی حاکم بر خانواده باید در مورد احکام کیفری در حوزه خانواده بازنگری گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Criminalization of relinquishment to pay maintenance in the law and Jurisprudence of Iran with a view on Sunni Jurisprudence

نویسنده [English]

  • Nasrin Karimi
Department of Fiqh (jurisprudence) and basis of Islamic law, Qom Branch, Islamic Azad University, Qom, Iran
چکیده [English]

Background and objectives: Relinquishment to pay maintenance is criminalized in law and if  husband fails to pay maintenance, he will be prosecuted. According to the majority of Imamiyya jurists, any husband who refuses to pay the alimony of his wife, while having financial capability, will be sentenced to imprisonment. Accordingly, Article 642 of Penal Code also convicts such husband to imprisonment. But given the negative effects that these sentences can have on the basis of the family and the relationships between couple, the question arises as to whether these laws are subject to revision or modification
Methodology:  The study is descriptive-analytical and library method is used for data collection.
Findings: The evidence used for permission of husband's imprisonment is based on traditions that report Ali (AS) imprisoned husbands who refused to pay the alimony of their wives. Some also referred to narrations that generally refer to the husband's imprisonment if he did not pay for his wife's alimony.
Conclusion: The given narratives do not permit imprisonment of an insolvent husband nor the one of unknown state or one who claims insolvency unless his  claim is proved; discretionary sentencing merely applies on an insolvent husband who refuses to pay the alimony of his wife and does not have actual property. Therefore, because of negative consequences of sentencing, criminal rules on family matters, particularly the general policies on family, shall be reviewed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • maintenance (alimony)
  • marriage
  • relinquishment to pay maintenance
  • imprisonment
  • insolvency