شروط صحت وصیت به نفع حمل در فقه و حقوق اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق خصوصی دانشگاه قم، قم، ایران.

2 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه قم، قم، ایران

چکیده

بحث وصیت تملیکی به نفع حمل، هر چند در کتب فقهی به تفصیل مورد بررسی قرار گرفته است، اما در قانون مدنی ایران تنها دو ماده قانونی، یعنی مواد 851 و 852 را به خود اختصاص داده است. در خصوص شروط صحت چنین وصیتی، اختلاف‌نظر است. شروطی که برای صحت وصیت برای حمل ذکر شده‌است عبارتند از: وجود حمل هنگام انشای وصیت، زنده متولد شدن حمل و لزوم قبولی وصیت. در خصوص شرط نخست، یعنی لزوم وجود حمل حین وصیت، منشأ اختلاف این است که آیا وصیت برای حملی که در زمان انشای وصیت موجود نیست اما در هنگام مرگ موصی، به وجود می‌آید، صحیح است یا نه؟ در رابطه با شرط زنده متولد شدن حمل نیز برخی فقها برخلاف نظر مشهور، معتقدند هیچ دلیل شرعی معتبری برای چنین شرطی وجود ندارد. نهایتاً درباره لزوم قبولی در وصیت به نفع حمل نیز تردیدهایی، ابراز شده است. هدف این نوشته بررسی لزوم یا عدم لزوم وجود شروط مذکور در صحت وصیت برای حمل است.
  پژوهش حاضر از گونه توصیفی ـ تحلیلی است و اطلاعات مورد نظر با استفاده از فیش‌برداری گردآوری شده است و سپس اطلاعات مذکور با توجه به نظرات و استدلال‌های فقها و حقوقدانان و مواد قانونی، مورد تحلیل قرار گرفته‌اند. یافته‌های پژوهش عبارتند از:    1- در خصوص جواز وصیت برای حمل هیچ اختلافی میان فقهای امامیه و اهل سنت و نیز حقوقدانان وجود ندارد. 2- برای اینکه حمل بتواند هر چند به صورت متزلزل، مالک موصی‌به شود، لازم است در هنگام انشای وصیت، نطفه‌اش منعقد شده باشد. 3- درباره لزوم زنده به دنیا آمدن حمل نیز همان‌طور که مشهور فقها بیان داشته‌اند، برای استقرار مالکیت بر موصی‌به لازم است حمل زنده به دنیا بیاید هر چند برای یک لحظه. 4. برای صحت وصیت برای حمل، برخلاف سایر موارد، قبولی لازم نیست و حمل به محض تولد، مالک موصی‌به می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Conditions of validity of last will and testament for fetus in jurisprudence and Islamic law

نویسندگان [English]

  • seyed mahdi dadmarzi 1
  • Rouhollah Rezaei 2
1 qom university
2
چکیده [English]

The legal issue of last will and testament in favor of the fetus (unborn child), is one of the legal subjects which is fully discussed in Islamic Jurisprudence books. But in the Iranian Civil Code there are just two articles in this relation i.e. article 1851 and 1852. There is some controversies in relation to the conditions necessary for validity of this kind of last will and testament. Islamic jurisprudence scholars have generally stated three conditions for such last will and testament for the fetus to be valid. First of all, to benefit from civil rights in general and last will and testament in particular, the fetus must be in existence at the time at which the last will and testament is being made. Secondly the fetus must be born alive even though he or she dies immediately after birth. Finally, they maintain that the offer of the last will and testament needs to be accepted, otherwise it is not effective. This article is aiming to examine the necessity of these conditions.
The method used in this Article is descriptive-analytical. Data have been collected by taking notes from relevant sources and have been analyzed with regard to the views of Islamic Jurisprudence scholars and civil provisions. The findings of the contribution are: 1. There is no doubt about the validity of the will and testament in favor of the fetus. 2. The fetus must be in existence at the time at which the last will and testament is being made. 3. It is necessary for the validity of such last will that the fetus come into birth alive. 4. There is no need for last will and testament for the fetus to be accepted.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Last will and testament
  • fetus
  • existence
  • acceptance of last will
  • legatee