بررسی مبانی فلسفی جایگاه «عقل» و «عرف متشرعه» در حقوق با تمرکز بر آراء علامه طباطبایی و استاد مصباح یزدی

نوع مقاله : ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌مقاله پژوهشی‌‌

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده معارف اسلامی و حقوق دانشگاه امام صادق (ع‌‌)

2 دانشجوی دکتری سیاست‌گذاری فرهنگی دانشگاه باقرالعلوم (ع)

چکیده

انقلاب اسلامی ایران به‌عنوان سرآغاز ورود دین در اداره جامعه در دوران معاصر، نیاز شدیدی به نظریه‌پردازی در مورد چگونگی استفاده از منابع مختلف دینی و بشری در علوم اجتماعی دارد. حکمت متعالیه ملاصدرا با جمع و مبرهن کردن منابع مختلف معرفت راه را برای استفاده از عقل و عرف هموار کرده است ولی دقت‌ها و تقریرهای گوناگون اندیشمندان صدرایی موجب تفاوت در میزان استفاده از عقل و عرف می‌شود. این تحقیق نشان می‌دهد که نظر علامه طباطبایی در اعتباری دانستن گزاره‌های حقوقی و نظر استاد مصباح یزدی در حقیقی دانستن آن‌ها، تأثیر روشنی در میزان استفاده از منابع مختلف حقوقی خواهد داشت، به نحوی که اعتبارات مورد تأیید علامه، موجب رونق عرف و موضع استاد مصباح موجب کم‌رنگ شدن عرف و قوت برداشت‌های ثابت و عقلانی در حقوق خواهد شد. با اثبات امکان و مطلوبیت استفاده از عقل و عرف، مکتب حقوقی ما از مکاتب طبیعی و واقع‌گرایی فاصله گرفته و به مکتب اجتهادی نزدیک می‌شود.‌

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Survey on the Philosophical Fundamentals of Wisdom and Muslim Juristic Conventions in Law concerning the Ideas of Allameh Tabatabaei and Allameh Mesbah Yazdi

نویسندگان [English]

  • Ali gholami 1
  • Mohammad poorkiani 2
1
2
چکیده [English]

Islamic Revolution of Iran as a prelude to the arrival of religion in the
management realm of contemporary societies needs an immediate
theorization in how to employ various religion and human resources in social
sciences. Collecting and demystifying various sources of knowledge, Mulla
Sadra's Transcendent Wisdom paved the way for the use of reason and
convention, but scrutinizes and various claims of Sadrian philosophers led to
differences in the employment of reason and convention. The results of this
study showed that Allameh Tabatabaei's point of view in accepting legal
propositions as conventional and Allameh Mesbah Yazdi's opinion about
them as real ones have significant influences on using various legal
resources. In this regard, Tabatabae's approvals accredited the conventions,
but Mesbah Yazdi's idea led to fade them and increased intellectual and
constant understandings in law. Considering the above, with approving
feasibility and precision of using both reason and convention, Islamic law
school took some distances from naturalist schools and realism and
approached to a jurisprudential one.

کلیدواژه‌ها [English]

  • reason
  • Muslim juristic convention
  • Sadrian philosophers
  • convention
  • statement