مبانی فقهی و حقوقی بهره‌برداری از اختراع بدون اخذ رضایت از صاحب اختراع

نوع مقاله : مقاله پژوهشی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست‌فناوری

2 استادیار پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست‌فناوری

چکیده

در منابع فقهی، سابقه‌ای از بهره‌برداری از اختراع بدون رضایت صاحب اختراع، دیده نمی‌شود. مقاله حاضر می‌کوشد با ارائه وحدت ملاک از احکام احتکار و اختراع، بین دو نهاد ارتباط برقرار کند و با استفاده از وحدت ملاک، احکام محتکر را بر صاحب اختراعی که از تولید اختراع، امتناع می‌کند، بار نماید؛ بدون اینکه متمسک به قیاس­های باطل در فقه گردد. همچنین سعی شده است مصادیق احتکار با توسل به علت حکم، از مصادیق طعام فراتر رود و دامنه شمول آن هر نوع کالایی را در بر گیرد. پس از اثبات موارد مذکور، قیمت‌گذاری کالای احتکار شده و اختراع، مطرح و اثبات شده است که حاکم مجوز قیمت‌گذاری اختراع را خواهد داشت. در منابع قانونی، قانون ثبت اختراعات ایران در موارد محدود به دولت اجازه داده است بدون کسب رضایت از صاحب اختراع، مبادرت به بهره‌برداری از اختراع کند. در اسناد بین‌المللی هم به‌صورت محدود اجازه بهره‌برداری از اختراع بدون رضایت تجویز شده است. با بررسی‌های صورت گرفته، به نظر می‌رسد منابع فقهی و حقوقی در خصوص موضوع مقاله، از غنای کافی برخوردار نیست و نیازمند تحقیق و مداقه بیشتر در این حوزه است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Jurisprudence and Law Basis for the Use of Patent without Patentee`s Consent

نویسندگان [English]

  • Hasan Eskandarian 1
  • Hamidreza Soleimanpour Lichaei 2
چکیده [English]

There is no precedent for the use of patent without patentee`s consent in jurisprudence. This article tries to make a connection between regulations of hoarding and patenting through criterion unity through which the regulation of hoarding could be applied to patentee who abstains production, without holding to invalid analogy in jurisprudence. Also, this article tries to extend hoarding cases to goods beyond foods, resorting to cause of divine ordinance. Next, the process of putting price on goods and patents are discussed and is proved that the government has the authorization to put price on patents. In international documents using patent without consent is authorized within limits.
In Iranian code, patent act has allowed the government to exploit patent without the consent of patentee within defined limits. It seems that jurisprudence and law sources about the subject of this article are limited and require more research and scrutiny.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Hoarding
  • hoarder
  • patent
  • competition
  • public benefits