بررسی تأثیر اراده در قواعد حاکم بر ارث از طریق نهاد وصیت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

چکیده

اراده به‌عنوان عنصر اصلی عقود و ایقاعات، همواره از دیدگاه‌های مختلف مورد توجه فقها و حقوقدانان قرار گرفته و آنان تلاش کرده‌اند تا از جنبه‌هایی چون شرایط صحت و ضمانت اجرای نقض، آن را تحلیل کنند؛ اما هیچ‌گاه اراده به‌عنوان عاملی که بتواند در قواعد ارث نقش‌آفرین باشد، چه به‌صورت مستقل و چه غیرمستقل، مورد بررسی جدی قرار نگرفته است. به‌طور کلی، فقها و حقوقدانان مدخلیتی برای اراده در قواعد ارث قائل نبوده‌اند، هرچند در برخی مصادیق و مباحث، آثار اعمال اراده را پذیرفته و درصدد توجیه آن برآمده‌اند. شاید بی‌توجهی به این موضوع، ناشی از این باور باشد که در قواعد ارث اساساً اراده انسان نقشی ندارد و ارث به‌سبب ماهیت خود نهادی کاملاً غیرارادی و مبتنی بر قواعد آمره است. در این پژوهش تلاش می‌شود تا صور مختلفی از نهاد وصیت که ممکن است اراده مورث از طریق آن اعمال شود، مورد بررسی قرار گیرد تا روشن گردد برخلاف دیدگاه مشهور، اراده می‌تواند تا حدودی در قواعد حاکم بر ارث تأثیرگذار باشد و آثار عملی در تغییر این قواعد ایجاد کند. این اعمال اراده می‌تواند شامل مواردی چون محروم‌کردن از ارث، تغییر سهم‌الارث ورثه، افزودن شخصی بیگانه به جمع وراث، یا تعیین اعیان معین برای هر یک از ورثه باشد. همچنین، دیدگاه قانون‌گذار، فقهای امامیه و حقوقدانان در این زمینه بررسی و تحلیل خواهد شد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Study of the Intention Effect on Rules Governing Inheritance by Will

نویسندگان [English]

  • Reza Sokouti Nasimi
  • Mohammad Reza Rashidi Ahmad Abadi
چکیده [English]

Lawyers and jurists have always studied intention as an essential element in contracts and one-sided dispositions and have investigated its relevant issues, but they have never focused on it as an effective element in inheritance, either independently or dependently, because they assume the rules governing inheritance to be peremptory norms. In this paper, we try to prove that a person can indirectly change the rules governing inheritance by will. In other words, we believe that the will is able to change these rules within its authority because there is no conflict between will and inheritance. Furthermore, some lawyers and jurists, in certain cases, have accepted the effects resulting from such wills. Thus, we investigate different forms of will (for example, deprivation from inheritance, changing the share of inheritance, etc.) which practically lead to this change. In relation to this, the viewpoints of lawmakers, lawyers, and jurists will also be mentioned and subsequently assessed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Intention
  • inheritance
  • peremptory norm
  • will