مفهوم «اصل احتیاط» و جایگاه آن در مسئولیت مدنی

نویسنده

استادیار گروه حقوق دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه رازی

چکیده

 «اصل احتیاط» یکی از اصول مهم حقوقی است که در دهه‌های اخیر حقوقدانان از آن سخن به میان آورده‌اند و قوانین داخلی و بین‌المللی و رویۀ قضایی بعضی از کشورها را تحت تأثیر قرار داده است. ضرورت حفظ محیط زیست و حیات انسانی باعث گردید، خردمندان در پی احتراز از خطرات احتمالی باشند که ممکن است در اثر اقدامات بی‌باکانة بشر امروزی به بار آید. این نگرانی، بیشتر از آنجا ناشی می‌شود که توسعۀ ظاهری پاره‌ای از علوم در حوزه‌های صنعت، پزشکی، غذایی، کشاورزی و ... همگان را متحیر و به نتایج حاصل از آن مفتون کرده است. در این میان، هستند دانایانی که نگاه آنان معطوف به افق‌های دوردست است و از این تصرفات لجام‌گسیخته، در محیط زیست و حیات انسانی، بیمناک گردیده‌اند. اصل احتیاط مهار اطمینان بخشی است بر این اقدامات مخاطره‌آمیز تا که شاید حیات بر روی این کرۀ خاکی با خطرات جدی مواجه نگردد. ازاین‌روی، ضرورت پیشگیری از خطر، محدود به خطرات حتمی که خسارات قطعی در پی داشته نگردید بلکه گفته شد، حتی در مواردی که از نظر علمی و فنی این اطمینان حاصل نشده است که نتیجۀ پاره‌ای اقدامات زیان‌بار نیست، بر اساس اصل احتیاط باید حداقل در مواردی که خسارات احتمالی ناشی از آن اقدام، سنگین و جبران‌ناپذیر است، اقدام مقتضی در جهت احتراز از آن خسارات به عمل آید. به همین سبب، کم‌کم باید، شاهد این تحول اساسی در قلمرو مسئولیت مدنی بود که «مسئولیت پیشگیرانه» جایگزین «مسئولیت جبرانگرانه» شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Concept of the "Precautionary Principle" and its Place in Civil Responsibility

نویسنده [English]

  • Ali Abbas Hayati
چکیده [English]

"Precautionary principle" is an important principle of law that lawyers have to speak in recent decades haveAnd domestic and international laws and judicial approach has affected some countries. The need to protect the environment and human life caused wise men sought to avoid risks that may impact upon the actions of modern man is fearless. This concern is more the result of appearance of some of the areas of science, industry, medicine, food, agriculture and Everyone is amazed And its results, has charmed them. The scientists who are unbridled these changes in the environment and human life, have been apprehensive. The precautionary principle is an important controlling unsafe acts has perhaps not serious threats to life on earth. Therefore, the need for risk prevention, not confined to certain risks that entails a certain loss. It was said even the scientifically and technically it is not sure that is the result of some harmful action, According to the precautionary principle should be minimized where possible damages resulting from that action is heavy and irreparable, Appropriate measures to avoid the damage done.Thus, little by little, we see a fundamental change in the scope of civil responsibility that "responsibility preventative" replacement " responsibility compensation" is.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Precautionary principle
  • civil responsibility
  • Fault
  • Risk
  • Preventative
  • Serious and irreparable damage
آخوند خراسانی (1390)، کافیۀ الاصول، دورۀ سه‌جلدی، قم: انتشارات دار الفکر، چاپ سوم.
امیری قائم‌مقامی، عبدالمجید (1378)، حقوق تعهدات، ج1، تهران: نشر میزان.
انصاری، شیخ مرتضی (1378)، فرائد الاصول، دورۀ دوجلدی، قم: مؤسسۀ مطبوعات دینی، چاپ اول.
بهرامی احمدی، حمید (1390)، قواعد فقه، ج1، چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).
حیدری (1389)، اصول الاستنباط، قم: پیام نوآور، چاپ هشتم.
ژوردن، پاتریس (1385)، اصول مسئولیت مدنی، ترجمه مجید ادیب، چاپ دوم، تهران: نشر میزان.
کاتوزیان، ناصر؛ انصاری، مهدی (1387)، «مسئولیت ناشی از خسارت‌های زیست‌محیطی»، فصلنامه حقوق، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، تابستان.
محمدی، ابوالحسن (1387)، مبانی استنباط حقوق اسلامی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ سی و یکم.
نوو اگلیز، املی زهرا (1388)، «اصل احتیاط به‌مثابه نشانه‌ای از ذهنیت و نیازهای انسان پست‌مدرن»، دوفصلنامه فلسفی شناخت (پژوهش‌نامه علوم انسانی)، پاییز و زمستان.
 
Buffelan- Lanore et Larribu- Terneyre (2010), Droit civil, les obligations. 12 ed, sirey.
Base documentaire en ligne- at: www.group-cea.fr
Chambre Civil international de paris. Pour une responsabilite civile, environnementale mesuree et equitable, Reaction a la proposition de "directive europeenne sur la responsabilite environnementale en vue de la prevention et de reparation des dommages environnementaux", Adopte par l’assmblee generale du 11 juillet 2002, at: www.etudes.ccip.fr/archrap/chrono02.htm-3lk
Code civil francais, Dalloz, 2010
Janas, H. (1979), le principe responsabilite, Traduction francaise: Cerf, 1990
Flour, J.; Luc-Aubert, J.; et Savaux, E. (2009), Droit Civil, Les obligations, 13 ed, Sirey.
Gabrillac, R. (2010), Droit des obligation, Dalloz, 9 ed, Paris.
Lexique des termes juridiques. 17 ed. Dalloz, 2010
Viney, G.; Kourlisy, et M P. (2000), "Rapport au premier minister sur le principe de precaution", 1999, Odille Jacob, doc. France, janvier.
Viney, G.; Jourdain et P. (2001), Les effets de la responsabilite, paris, LGDJ,