مفهوم «اصل احتیاط» و جایگاه آن در مسئولیت مدنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

چکیده

اصل احتیاط یکی از اصول مهم حقوقی است که در دهه‌های اخیر مورد توجه حقوقدانان قرار گرفته و قوانین داخلی، بین‌المللی و رویه قضایی برخی کشورها را تحت تأثیر قرار داده است. ضرورت حفظ محیط‌زیست و حیات انسانی سبب شده است خردمندان در پی پرهیز از خطرات احتمالی‌ای باشند که ممکن است در اثر اقدامات بی‌پروا و بی‌ملاحظه بشر امروزی پدید آید. این نگرانی از آن‌جا ناشی می‌شود که توسعه ظاهری برخی علوم در حوزه‌های صنعت، پزشکی، غذایی و کشاورزی، همگان را مفتون نتایج خود کرده است. در این میان، اندیشمندانی هستند که با نگاهی آینده‌نگر، از تصرفات بی‌ضابطه بشر در محیط‌زیست و حیات انسانی بیمناک شده‌اند. اصل احتیاط در واقع مهاری اطمینان‌بخش بر این اقدامات مخاطره‌آمیز است تا شاید حیات بر روی کره زمین با خطرات جدی مواجه نگردد. ازاین‌رو، ضرورت پیشگیری از خطر، تنها به مواردی که خطر حتمی و خسارت قطعی در پی دارد محدود نشده است، بلکه حتی در مواردی که از نظر علمی و فنی اطمینان کافی از بی‌ضرر بودن یک اقدام وجود ندارد، بر پایه اصل احتیاط باید در مواردی که خسارات احتمالی ناشی از آن سنگین و جبران‌ناپذیر است، اقدامات لازم برای پیشگیری از آن انجام گیرد. بدین ترتیب، باید شاهد تحولی اساسی در قلمرو مسئولیت مدنی بود که در آن «مسئولیت پیشگیرانه» جایگزین «مسئولیت جبرانگرانه» شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Concept of the "Precautionary Principle" and its Place in Civil Responsibility

نویسنده [English]

  • Ali Abbas Hayati
چکیده [English]

The "precautionary principle" is an important principle of law that lawyers have discussed in recent decades, and it has influenced domestic and international laws as well as judicial approaches in some countries. The need to protect the environment and human life has caused wise men to seek ways to avoid risks that may result from the fearless actions of modern man. This concern has grown with the emergence of certain fields of science, industry, medicine, food, and agriculture that have astonished and fascinated everyone with their results. Scientists, observing the unrestrained impact of these developments on the environment and human life, have become apprehensive. The precautionary principle serves as an important control over unsafe actions that may pose serious threats to life on earth. Therefore, the need for risk prevention is not confined to certain risks that entail specific losses. It is said that even when it is not scientifically or technically certain that an action will cause harm, according to the precautionary principle, if the potential damage resulting from that action could be severe and irreparable, appropriate measures should be taken to prevent it. Thus, gradually, we observe a fundamental change in the scope of civil responsibility, where "preventive responsibility" is replacing "compensatory responsibility."

کلیدواژه‌ها [English]

  • Precautionary principle
  • civil responsibility
  • Fault
  • Risk
  • Preventative
  • Serious and irreparable damage