تطبیق دیدگاه «آندره تنک» در خصوص مبنای مسئولیت مدنی و قراردادی با موضع قانون مدنی ایران

نویسنده

استادیار گروه حقوق دانشگاه زنجان

چکیده

بحث از ریشۀ مسئولیت قهری و قراردادی و وحدت یا تعدد میان آنها، یکی از مهم‌ترین و پراثرترین مباحث مقایسه‌ای بین دو حوزۀ قراردادها و الزامات خارج از قرارداد است؛ امری که همچون حقوق ایران، در بسیاری از کشورها، توسط قانون‌گذار، به‌درستی مورد قضاوت قرار نگرفته و راه را برای راهنمایی دکترین و رویۀ قضایی هموار کرده است. اما نه رویه قضایی و نه دیدگاه حقوقدانان نظام‌های مختلف حقوقی، در این زمینه یکنواخت نیست. در این میان، «تنک» نویسندۀ شهیر چهره بین‌المللی فرانسه به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین حقوقدانان حوزۀ مسئولیت مدنی و مطالعات تطبیقی، ضمن بررسی موضوع در نظام‌های مختلف حقوقی، تلاش کرده است همراه با بیان موضع سردمداران دو نظام مهم حقوقی «کامن لا» و رمی- ژرمنی و عمده‌ترین ایرادها و توجیهات اعتقاد به افتراق این دو مسئولیت، دیدگاه خود را در این زمینه بیان نماید. به نظر می‌رسد، با بررسی وضعیت موضوع در قانون مدنی ایران، دیدگاه اندیشمند یادشده مبنی بر دوگانگی مسئولیت قراردادی و قهری و درعین‌حال وحدت عملی میان آنها، در حقوق ایران نیز قابلیت تعمیم دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Comparison of the "André Tank's" View on the Basis of Contractual and Civil Liability with the Position of Iran Civil Law

نویسنده [English]

  • Sa'eed Bigdeli
چکیده [English]

Discussion of the root of contractual and tortious liability ,and their unity or multiplicity is one of the most important and effective comparative debates between the two fields of contracts and irrecusably obligations (obligations by operation of law, obligations ex delicto); this is the issue which has not been judged correctly by the legislature in the law of Iran and many countries and has paved the way for the guidance of doctrine and case law. But, neither the judicial precedent nor the view of jurists of different legal systems, in this field, is the same. Among others, "Tank", the famous international French author, as one of the most outstanding lawyers in the fields of civil liability and comparative studies, whilst examining this subject- matter in various legal systems, has attempted to express his view on this issue with the expression of the legal position of the leaders of the two important Common Law and Roman- German legal systems and the most important drawbacks and justifications of belief in distinctions between these two liabilities. It seems that with the review of this matter's position in the civil law of Iran, the view of the mentioned scholar, based on the duality of contractual and tortious liability and yet practical unity among them, is generalizable in the law of Iran, too.

کلیدواژه‌ها [English]

  • André Tank
  • obligation
  • Civil law
  • Civil Liability
  • contractual liability
 ایزانلو، محسن و پاک‌طینت، حسن (1391)، «مطالعه ماهوی و آیین دادرسی جمع و انتخاب مسئولیت قهری و قراردادی نسبت به طرفین قرارداد»، فصلنامه حقوق، ش1.
 ایزانلو، محسن (1386)، شروط محدود‌کننده و ساقط‌کننده در قراردادها، شرکت سهامی انتشار، چاپ دوم.
 بادینی، حسن (1383)، «هدف مسئولیت مدنی»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ش66.
 باریکلو، علیرضا (1385)، مسئولیت مدنی، نشر میزان، چاپ اول.
 بهرامی احمدی، حمید (1390)، «تحول جهانی مبنای مسئولیت مدنی به‌سوی نفی ضرر»، فصلنامه حقوق، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 41، ش2، تابستان.
 همو (1391)، ضمان قهری مسئولیت مدنی، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).
 جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1367)، مبسوط، ج1، گنج دانش.
 خدابخشی، عبدالله (1390)، مسئولیت مدنی ناشی از حوادث رانندگی و تحولات آن در حقوق ایران، سال 75، ش74، تابستان.
 ژوردن، پاتریس (1385)، اصول مسئولیت مدنی، ترجمه مجید ادیب، نشر میزان، چاپ دوم.
 همو (1386)، تحلیل رویه قضایی در زمینه مسئولیت مدنی، ترجمه مجید ادیب، نشر میزان، چاپ اول.
 سراج، محمداحمد (1414ق)، ضمان العدوان فی الفقه الاسلامی، مؤسسۀ الجامعیۀ للدراسات و النشر، چاپ اول.
 شهیدی، مهدی (1386)، آثار قراردادها و تعهدات، انتشارات مجد، چاپ سوم.
 صفایی، سید حسین و رحیمی، حبیب‌الله (1389)، مسئولیت مدنی، انتشارات سمت، چاپ اول.
 صفایی، سید حسین (1382)، حقوق مدنی، ج2، قواعد عمومی قراردادها، چاپ اول، نشر میزان.
 طباطبایی، سید محمدکاظم (1378)، حاشیه المکاسب، ج2، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
 غمامی، مجید (1383)، قابلیت پیش‌بینی ضرر در مسئولیت مدنی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
 قاسمی، محسن (1384)، «جبران خسارت ناشی از نقض قرارداد در کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا و حقوق ایران»، مجله حقوقی، ش32.
کاتوزیان، ناصر (1376)، قواعد عمومی قراردادها، ج3-4، چاپ شرکت سهامی انتشار.
همو (1387)، الزام‌های خارج از قرارداد، ج1: قواعد عمومی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ هشتم.
 محقق داماد، سید مصطفی؛ تفرشی، محمد؛ شبیری، سید حسن (1381)، «قلمرو مسئولیت مدنی ناشی از اجرای تعهد»، نامه مفید، شماره 33.
 مرقس، سلیمان (1992)، الوافی فی شرح القانون المدنی، جلد اول، چاپ پنجم.
 نجفی، شیخ محمدحسن (1367)، جواهر الکلام، ج23، دار الکتب الاسلامیه، چاپ سوم.
 وحدتی شبیری، سید حسن (‌1385)، مبانی مسئولیت قراردادی،‌ پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، چاپ اول.
وحدتی شبیری، سید حسن (1388)، مبانی مسئولیت مدنی یا ضمان ناشی از تخلف از اجرای تعهد، مطالعات اسلامی: فقه و اصول، ش 82.
یزدانی، علیرضا (1386)، قواعد عمومی مسئولیت مدنی، ج1، نشر میزان، چاپ اول.
 
 Fleming, G. John (1985), An introduction to the law of torts, ed 2, clarendow press, oxforel.
 Starck, B.; Roland, H. &  Boyer, L. (1999), Les obligations, Litec.
 Terre, F.; Simler, et Lequette, R. (1999), Droit civil, les obligations, 7 ed, Dalloz.
 Tunc, Andre (1981), La Responsabilite civil, economica.
 Viney, Genevieve (1995), Introduction a la responsabilite, 2, ed, L.G.D.J.