روابط قراردادی در شرکت‌های بازاریابی چندسطحی

نویسندگان

1 دکترای فقه و حقوق دانشگاه خوارزمی

2 استادیار دانشگاه خوارزمی

چکیده

در یک شرکت بازاریابی چندسطحی، توزیع‌کنندگان آن محصولات شرکت را به‌طور عمده از شرکت می‌خرند و به دور از یک مکان ثابت تجاری به‌نحو خرده‌فروشی به مصرف‌کنندۀ نهایی می‌فروشند و علاوه بر انتفاع از تفاوت خرید عمده و خرده‌فروشی، بابت هر فروش درصد (پورسانت) خرده‌فروشی دریافت می‌کنند؛ درحالی‌که هر توزیع‌کننده با عضوگیری، آموزش و حمایت توزیع‌کنندگان جدید، به‌طور مستقیم و غیرمستقیم، از فروش آن‌ها درصدی را به‌عنوان پورسانت مجموعه‌ای دریافت می‌کند. در این راستا بین شرکت و توزیع‌کننده‌های آن، دو عقد مستقل حاکم است: یکی قرارداد خرید محصول از شرکت توسط توزیع‌کننده و فروش آن به مصرف‌کنندۀ نهایی و دریافت پورسانت خرده‌فروشی است. این قرارداد در واقع، یک عقد بیع با یک شرط فعل معوّض مالی در ضمن آن است. عقد دوّم حاکم بین توزیع‌کننده و شرکت، عقد وکالت است که به‌موجب آن توزیع‌کننده به وکالت از شرکت به جذب، سازمان‌دهی و حمایت توزیع‌کنندگان جدید مبادرت کرده و شرکت در ازای این امور، از فروش توزیع‌کنندگان مورد حمایت آن توزیع‌کننده، به وی پورسانت مجموعه‌ای پرداخت می‌کند.
از سویی، در عمل بین اعضای یک گروه فروش (یک توزیع‌کننده و زیرمجموعۀ وی) قراردادی منعقد نمی‌شود. ولی باید گفت که قرارداد حاکم بین آن‌ها با توجه به تعریف ما از شبه‌عقد و نیز نحوۀ تعامل آن‌ها، شبهِ‌عقد اجاره است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Contractual Relations in Multi-level Marketing Companies

نویسندگان [English]

  • Mehrdad Mehrbakhsh 1
  • Mahdi Abbasi Sarmadi 2
چکیده [English]

In a MLM company, distributors whole buy the products and retail to end users out of a fixed commercial location. In addition to margin, they get retail commission for every sale. Also every distributor is able to recruit, train and sponsor new distributors – directly and indirectly- and get a percentage as an overall commission. In this way, there are two contracts between company and distributor in a MLM company. One is sales contract with a fiscal exchanged act condition in implied which contains the products purchase contract by distributor and getting retail commission by selling it to end users. The other is proxy contract whereby distributor (as the company’s proxy) act to recruit, organize, sponsor and train continuously new distributors.
In practice it isn’t convened any contract between distributors, but with respecting the way they interact, the governing contract between them which recognized by law, is quasi lease contract.

کلیدواژه‌ها [English]

  • multi-level marketing
  • overall commission
  • fiscal exchanged act condition
  • implied contract
  • quasi contract
 اسکینی، ربیعا و مهربخش، مهرداد (1391)، «بررسی فقهی- حقوقی شرکت‌های هرمی»، فصلنامه حقوق مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، سال چهل و دوم، شماره 1، صص1-15. ##
 الماسی، نجادعلی و افضلی‌مهر، مرضیه (1387)، «قانون حاکم بر شبه‌عقد در تعارض قوانین»، نامۀ حقوقی، 70، ج4، ش2. ##
 امامی، سیّد حسن (بی‌تا)، حقوق مدنی، ج اوّل، تهران: انتشارات اسلامیه. ##
 انصاری، شیخ مرتضی (1410ق)، کتاب المکاسب، الجزء الاوّل،  بیروت: مؤسسه النعمان. ##
 حلّی، محقّق، نجم‌الدین، جعفر بن حسن (1418ق)، المختصر النافع فی فقه الامامیة، ج1، مؤسسة المطبوعات الدینیّه، قم، چاپ ششم. ##
 رابینز، استیفن پی. و جاج، تیموتی ای. (1390)، مبانی رفتار سازمانی، ترجمۀ سیّد محمّد اعرابی و محّمد تقی‌زاده مطلق، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی، چ دوّم. ##
 شهیدی، مهدی (1390)، تشکیل قراردادها و تعهدات، مجد، چ هشتم. ##
 طاهری، حبیب‌اللّه (1418ق)، حقوق مدنی، ج4، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیّه قم، چ دوّم. ##
 عاملی، زین الدین بن علی (1410ق)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیه (المحشّی- کلانتر)، ج4، قم: کتابفروشی داوری، چ اوّل. ##
 کاتوزیان، ناصر (1385)، حقوق مدنی (درس‌هایی از عقود معیّن)، گنج دانش، چ نهم. ##
 کلینی، ابوجعفر محمّد بن یعقوب (1429ق)، فروع کافی، ج5 و 7، قم: دار الحدیث للطباعه و النشر، چ اوّل. ##
محقّق داماد، سیّد مصطفی (1379)، حقوق قراردادها در فقه امامیّه، سمت. ##
 موسوی همدانی، سیّد محمّدباقر (1390)، ترجمۀ تحریر الوسیله، ج3، قم: مؤسسۀ انتشارات دارالعلم، چ سوّم. ##
 
 Bridge, Michael (1998), The Sale of Goods, Oxford University Press. ##
 Dai, Fu; Wang, Karen Yuan; Teo, Stephen T.T. (2011), "Chinese immigrants in network marketing business in Western host country context", International Business Review, No.20, pp.659-669. ##
 Goetz, Charles J.; Scot, Robert E. (1985), "The Limits of Expanded Choice: An Analysis of the Interactions between Express and Implied Contract Terms", California Law Review, Volume 73, No.2, pp.261-322. ##
 Kiaw, Cecila Ong; Cyrial de Run, Ernest (2007), "Why Malaysians Join and Stay on in a Multi – Level Marketing", The Icfai Journal of Services Marketing, Vol. V, No.4, pp.37-52. ##
 Lewinsohn, Joseph L. (1914), "Contract Distinguished From Quasi Contract", California Law Review, Vol. II, No.3. ##
 Peterson, A. Robert; Albaum, Gerald (2007), "On the Ethicality of Internal Consumption in Multilevel Marketing", Journal of Personal Selling & Sales Management, VOL. XXVII, No.4, pp.317-323. ##
 Sparks R. John; Schenk A. Joseph (2006), "Socialization Communication, Organizational Citizenship Behaviors, and Sales in a multilevel Marketing Organization", Journal of Personal Selling & Sales Management, Vol. XXVI, No.2, pp.161-180. ##
 Sullivan, Timothy J. (1975), "The Concept of Benefit in the Law of Quasi-Contract", The Georgetown Law Journal, Vol.64, No.1. ##