مبانی اخذ مالیات‌های گمرک

نوع مقاله : ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌مقاله پژوهشی‌‌

نویسندگان

1 استادیار دانشکده الهیات، معارف اسلامی و ارشاد دانشگاه امام صادق(ع)

2 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق دانشکده الهیات، معارف اسلامی و ارشاد دانشگاه امام صادق(ع)

چکیده

مطابق حکم اولی، عدم جواز اخذ مال دیگر بدون رضایت اوست مگر آنکه دلیل خاص بر جواز وجود داشته باشد. از آنجا که مطلق مالیات‌‌های حکومتی و به‌ویژه، گمرک‌‌ها بدون رضایت افراد است، برخی بر آن‌اند که چنین اخذی جایز نیست. از سوی دیگر، عدم اخذ این مالیات‌‌ها منجر به برهم خوردن نظام تجاری جامعه خواهد شد. بدین جهت برخی از باب حکم ثانوی قائل به جواز شده‌اند. لکن عمده کسانی که سعی بر توجیه اخذ مالیات از طریق حکم ثانوی داشته‌اند، حکومت و اقتضائات آن را به‌عنوان دلیل در این موضوع بیان کرده‌اند و همان‌گونه که معلوم است، این بحث در بین فقهای شیعه مورد اختلاف بوده و بسیاری ادله موجود را بر اثبات جواز حکومت کافی ندانسته‌اند و در نتیجه، ملازمات بحث حکومت از جمله گمرک نیز مورد اشکال واقع خواهد شد. در این تحقیق تلاش گردیده است تا با بیان یک طریق جدید بر جواز اخذ مالیات، مسئله را طوری طراحی کند که حتی قائلان به عدم جواز حکومت نیز بدان رضایت دهند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Study of Foundations of Collection of Customs

نویسندگان [English]

  • Hossain Ali Sa'di 1
  • Sadiq Elham 2
چکیده [English]

According to primary rule, receiving property belonging to other without his consent is not permissible unless there is a specific reason for it. Since all the governmental taxes particularly customs lack the consent of individuals, some hold that its levying is not permissible. However, refusing to levy these taxes leads to disturbing the business system of the society. Thus, some have permitted it based on the secondary rule. Most of those justifying collection of taxes through secondary rule, have stated government and its requirements as reasons for it. However, this issue has been controversial among Shiite jurisprudents and many have considered the common arguments inadequate for establishing     the permissibility of government. As a result, the concomitants of the issue of government including customs are under question too. The present article seeks to put forward a new method towards permissibility of levying taxes .Hence raising the issue in a way that those not approving the government would sanction this practice.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tax
  • government
  • jurisprudent guardian
  • probate
  • tithe collector
ابن أبی‌جمهور، محمد بن زین‌الدین (1405ق)، عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، قم: دار سید الشهداء للنشر، چاپ اول.
ابن‌ شعبه حرانی، حسن بن علی (1404ق)، تحف العقول، قم: جامعه مدرسین، چاپ دوم.
اصفهانی کمپانی، شیخ محمدحسین (1418ق)، حاشیة کتاب المکاسب (ط الحدیثة)، قم: انتشارات محقق، چاپ اول.
انصاری، مرتضی بن محمد امین (1415ق)، کتاب المکاسب، قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، چاپ اول.
ایروانی، باقر (1426ق)، دروس تمهیدیة فی القواعد الفقهیه، قم: دار الفقه للطباعة و النشر،
چاپ سوم.
ایروانی، علی بن عبد الحسین نجفی (1406ق)، حاشیة المکاسب، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول.
بحرالعلوم، محمد بن محمد تقی (1403)، بلغة الفقیه، تهران: منشورات مکتبۀ الصادق(ع)،
چاپ چهارم.
بحرانی، یوسف (1405ق)، حدائق الناظره، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
تبریزی، جواد بن علی (1416ق)، إرشاد الطالب إلی التعلیق علی المکاسب، قم: مؤسسه اسماعیلیان، چاپ سوم.
حائری، سید کاظم حسینی (1424)،ولایة الامر، قم: مجمع اندیشه اسلامی، چاپ دوم.
حر عاملی، محمد بن حسن (1409ق)، وسائل الشیعة، قم: مؤسسة آل البیت(ع)، چاپ اول.
حلّی، مقداد بن عبدالله السّیوری (بی‌تا)، کنز العرفان فی فقه القرأن، قم: بی‌نا، چاپ اول.
خلخالی، سید محمد مهدی موسوی (مترجم)، جعفر الهادی (1422ق)، حاکمیت در اسلام یا ولایت فقیه، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم،
چاپ اول.
خمینی، سید روح‌اللَّه موسوی (1409ق)،کتاب البیع، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(قدس‌سره).
خویی، سید ابوالقاسم (1413ق)، مصباح الفقاهه، بی‌نا.
پایگاه رسمی ادارۀ گمرک ایران.
حسینى سیستانى، سید على (بی‌تا)، القاعدة «لا ضرر و لا ضرار»، بی‌نا.
حسینی شیرازی، سید صادق (1427ق- الف)،المسائل الإسلامیة مع المسائل الحدیثه، قم: منشورات رشید، چاپ اول.
حسینی شیرازی، سید محمد (1427ق- ب)،الفقه، الرأی العام و الإعلام، بیروت: مؤسسة الوعی الإسلامی دار العلوم، چاپ اول.
سید رضی، محمد بن حسین موسوی (1414ق)، نهج‌البلاغه، قم: مؤسسه نهج‌البلاغه، چاپ اول.
صدر، سید محمدباقر (1417ق)،اقتصادنا، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، شعبه خراسان، چاپ اول.  
همو (1423ق)، قاعدة «لا ضرر و لا ضرار»، قم: دار الصادقین للطباعة و النشر، چاپ اول.
صفار، محمد بن حسن (1408ق)، بصائر الدرجات فی فضائل آل محمّد(ع)، قم: مکتبة آیة الله المرعشی النجفی، چاپ دوم.
طریحی، فخرالدین بن محمد (1375ش)،مجمع البحرین، تهران: انتشارات مرتضوی،
چاپ سوم.
غروی نایینی، میرزا محمد حسین بن عبدالرحیم غروی (1373ق)، منیة الطالب فی حاشیة المکاسب، تهران: المکتبة المحمدیة، چاپ اول.
فیض کاشانی، محمد محسن بن شاه مرتضی (1406ق)، الوافی، اصفهان: کتابخانه امام امیرالمؤمنین علی(ع)، چاپ اول.
فیومی، احمد بن محد مقری (1405)، المصباح المنیر فی غریب شرح الکبیر للرافعی، قم: منشورات رضی، چاپ اول.
مؤمن قمّی، محمد (1415)،کلمات سدیده، قم: مؤسسه النشر الاسلامی، چاپ اول.
همو (1425ق)،الولایة الإلهیة الإسلامیة أو الحکومة الإسلامیة، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول.
کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق (1407ق)، الکافی، تهران: دار الکتب الإسلامیۀ، چاپ چهارم.
مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی (1403ق)،بحار الأنوار،بیروت: دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم.
همو (1404ق)، مرآةالعقول فی شرح أخبار آل الرسول، تهران: دار الکتب الإسلامیة،
چاپ دوم.
همو (1406ق)، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه (ط القدیمة)، قم: مؤسسه فرهنگی اسلامی -کوشانبور، چاپ دوم.
مقدس اردبیلی، احمد بن محمد (بی‌تا)، زبدة البیان فی أحکام القرآن، تهران: المکتبة الجعفریة لإحیاء الآثار الجعفریة، چاپ اول.
مکارم شیرازی، ناصر (1427ق)، دائرة‌المعارف فقه مقارن، قم: انتشارات مدرسه امام علی بن ابی‌طالب(ع)، چاپ اول.
ملایری، محمدمهدی (1379ش)، تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی، تهران: انتشارات توس، چاپ اول.
منتظری نجف‌آبادی، حسینعلی (1409ق- الف)، دراسات فی ولایة الفقیه و فقه الدولة الإسلامیه، قم: نشر تفکر، چاپ دوم.
همو (1409ق- ب)، مبانی فقهی حکومت اسلامی، ترجمۀ محمود صلواتی و ابوالفضل شکوری، قم: مؤسسه کیهان، چاپ اول.
همو (1417ق)، نظام الحکم فی الإسلام، قم: نشر سرایی، چاپ دوم.
نوری، حسین بن محمدتقی (1408ق)، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم: مؤسسة آل البیت(ع)، چاپ اول.
هاشمی شاهرودی، سید محمود (1426ق)، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت(ع)، قم: مؤسسه دائرة‌المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت(ع)، چاپ اول.