نقد مبانی انسان‌شناختی اصل تفکیک قوا (با بررسی تطبیقی در انسان‌شناسی اسلامی)

نوع مقاله : ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌مقاله پژوهشی‌‌

نویسندگان

1 استادیار و مدیر گروه حقوق عمومی دانشگاه امام صادق(ع).

2 کارشناس ارشد حقوق عمومی دانشگاه امام صادق(ع) (نویسنده مسئول).

چکیده

 در هر حیطه از مباحث علوم انسانی چاره‌ای جز بحث و بررسی پیرامون شناخت انسان به عنوان مادر و سرمنشأ علوم انسانی نیست. از جمله موضوع‌هایی که تأمّل و تعمق در مباحث انسان‌شناسی در آن گریزناپذیر است، حاکمیت و نظریه‌های پیرامون آن به عنوان یکی از مؤلفه‌های مهم حیات اجتماعی می‌باشد. به ویژه آنجا که با داعیه تبیین تئوری‌های بومی و با نگاهی میان‌رشته‌ای وارد این عرصه گردیم. رویکرد اصلی این نوشتار نقد و بررسی مبانی فلسفی و انسان‌شناختی اصل تفکیک قوا در دوران معاصر بر اساس نگاه اسلام به انسان است و سپس از این رهگذر ارائه الگویی تحلیلی در نظرگاه اسلامی حکومت، نسبت به این اصل و کارکرد آن در حاکمیت اسلامی. این امر با عنایت به ترسیم پارادایمی جدید مبتنی بر بازتعریف نظریه تفکیک قوا و اصل و منشأ حاکمیت بر اساس مبانی انسان‌شناسی اسلامی شکل می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Criticism of Anthropological Foundations of the Principle of Separation of Powers with a Comparative Study in Islamic Anthropology

نویسندگان [English]

  • Tavakkol Habibzadeh 1
  • Esmail Ajorloo 2
1 Assistant professor of Imam sadiq(as) university
2 MA student of Islamic studies and Public law of Imam sadiq(as) university (Corresponding Author).
چکیده [English]

There is no choice but studying and discussing the nature of man and
knowing him as a source and origin of humanities in its various
branches. One of the topics requiring contemplation and deliberation in
anthropological issues is sovereignty and its relevant theories as one of
the significant components of social life. It is particularly important to
investigate this topic with the aim of explaining domestic theories in
this regard and studying them with an interdisciplinary approach. The
principal approach in this article is study and criticism of philosophical
and anthropological foundations of the principle of separation of
powers in contemporary time based on the study of man from the
perspective of Islam. Accordingly, an analytical paradigm of this
principle and its function in the Islamic sovereignty would be presented
based on the concept of government from an Islamic perspective. This
can be formed after introducing a new paradigm based on redefinition
of the theory of separation of powers, and on the source and origin of
sovereignty according to Islamic anthropological foundations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • separation of powers
  • sovereignty
  • Islamic anthropology
  • Constitution
  • public law
 
ابن عربی (1368)، فصوص الحکم، ترجمه محمدعلی موحد، تهران: نشر کارنامه.
اخوان منفرد، محمدرضا (1381)، ایدئولوژی انقلاب ایران، قم: انتشارات پژوهشکده امام خمینی.
ارسطو (1349)، سیاست، ترجمه حمید عنایت، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.
افلاطون (1380)، دورة آثار افلاطون، ترجمه محمدحسن لطفی، تهران: نشر قوانین.
بلقزیز، عبداله (2002)، الدوله فی الفکر الاسلامی المعاصر، بیروت:‌ بی‌نا.
بنا، حسن (بی‌تا)، مجموعه رسائل الامام الشهید حسن البنا، بیروت: ‌بی‌تا.
بهبهانی، ابوطالب (1380)، منهاج العلی، در رسائل سیاسی عصر قاجار، ترجمه غلامحسین زرگری‌نژاد، تهران: کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران .
بهشتی، محمدحسین (1378)، مبانی نظری قانون اساسی، تهران: بی‌نا.
جاوید، محمد جواد (1385)، «جمهوری اسلامی و پسامدرنیسم»، فصلنامه دانش سیاسی، ش 3.
جوادی آملی، عبداللّه (1381)، ولایت فقیه، بی‌جا: مرکز نشر فرهنگی.
خامنه‌ای، علی (1367)، «حکومت در اسلام»، در مجموعه مقالات سومین کنفرانس اندیشه اسلامی، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی.
سبحانی، جعفر، «14 اصل مهم در انسان از دیدگاه اسلام»، منتشر شده در سایت: www.akhlagh.porsemani.ir
سیدقطب (1993)، معرکه الاسلام و الرأسمالیه، قاهره: بی‌نا.
صالحی نجف‌آبادی (1363)، ولایت فقیه حکومت صالحان، تهران: مؤسسه خدماتی رسا.
صدر، محمدباقر (بی تا)، الاسلام یقود الحیاه، بیروت: دارالتعارف للمطبوعات.
همو (بی‌تا)، خلافت انسان و گواهی پیامبران، تهران: بنیاد اسلامی.
عبدالرازق، علی (1978)، الاسلام و اصول الحکم: بحث فی الخلافه و الحکومه فی الاسلام، نقد و تعلیق ممدوح حقی، بیروت:‌ بی‌نا.
عمید زنجانی، عباسعلی (بی‌تا)، مبانی اندیشه سیاسی اسلام، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
عوض، لویس (1388-1389)، تاریخ الفکر المصری الحدیث، مصر:‌ بی‌نا.
فوکو، میشل (1377)، ایرانی‌ها چه رویایی در سر دارند، ترجمه حسین معصومی، تهران: هرمس.
فیاض، ابراهیم (1385)، «نظام‌واره جامعه ولایی»، نشریه پگاه حوزه، شماره 144.
فیرحی، داود (1378)، قدرت، دانش و مشروعیت در اسلام، تهران: دوره میانه.
قاضی شریعت پناهی، ابوالفضل (1370)، حقوق اساسی و نهادهای سیاسی، تهران: نشر داد گستر.
قاضی شریعت پناهی، ابوالفضل (1385)، بایسته‌های حقوق اساسی، تهران: نشر میزان.
گیب، همیلتون الگزاندر راسکین (1367)، اسلام: بررسی تاریخی، ترجمه منوچهر امیری، تهران: بی‌نا.
مصباح یزدی، محمدتقی (1378)، نظریه سیاسی اسلام، قم: انتشارات مؤسسه امام خمینی(ره).
مک لین، ایان (1381)، فرهنگ علوم سیاسی آکسفورد، ترجمه حمید احمدی ، تهران: نشر میزان.
منتسکیو، شارل لوئی دو (1370)، روح القوانین، ترجمه علی اکبر مهتدی، تهران: انتشارات مجلس شورای اسلامی.
منتظری، حسینعلی (1409-1411ق)، دراسات فی ولایه الفقیه و فقه الدوله الاسلامیه، قم: بی‌نا.
منصورنژاد، محمد (1379)، «تفکیک قوا, ولایت مطلقه فقیه و استقلال قوا»، فصلنامه حکومت اسلامى، شماره 11.
مودودی، ابوالاعلی (1980)، نظریه الاسلام و هدیه فی السیاسه و القانون و الدستور، بیروت: بی‌نا.
میرزاملکم خان (1327)، مجموعه آثار میرزاملکم خان ، تهران: دفتر تنظیمات.
نائینی، محمدحسین (1363)، تنبیه الامه و تنزیه المله، به ضمیمه مقدمه و توضیحات محمود طالقانی، تهران:‌ بی‌نا.
نوری، فضل‌اللّه (1362-1363)، مجموعه‌ای از رسائل، اعلامیه‌ها، مکتوبات، گردآورنده محمد ترکمان، تهران: بی‌نا.
 
Dellinger, Walter (1996), "The Constitutional Separation of Powers between the President and Congress, Memorandum for the General Counsels of the Federal Government", 6 May, available at: http://www.justice.gov/olc/delly.htm (retrived on 18/01/2013).
Gicqel, Jean (1991), Droit Constitutionnel et institutions Politiques, 11e édition, Montchrestien.
Maffesoli, Michel (2004, 2005), " Le réenchantement du monde ", in Sciences de l'homme et Socié, décembre, No. 73.
Rosenberg, Harold (1962), Tradition du Nouveau Minuit, Collection Argument.