تأملی بر مبانی فلسفی حق بر محیط زیست سالم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌

نویسندگان

1 استادیار گروه حقوق عمومی و بین‌الملل دانشکده حقوق دانشگاه قم (نویسنده مسئول)

2 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی مؤسسه آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی نهاد ریاست جمهوری

چکیده

 مبانی فلسفی حق بر محیط زیست از سه مفهوم ارزش، منفعت و نیاز سرچشمه می‌گیرد. اینکه نیاز انسان به محیط زیست سالم یا منافع جوامع انسانی و یا تنها ارزش‌مداری فرد انسان مبنای حق برخورداری از محیط زیست سالم است دیدگاه‌های متفاوتی را مطرح نموده است. این حق به عنوان یکی از مصادیق نسل سوم حقوق بشر در قالب اسناد بین‌المللی نظیر اعلامیه استکهلم، اعلامیه ریو، طرح میثاق نسل سوم حقوق بشر مورد شناسایی قرار گرفته است. حقی که در آن جامعه از آن جهت که جامعه است و نه اشخاص به طور منفرد، صاحب حق می‌شود. ولی از آنجا که جامعه واقعیتی متافیزیکی است و حقوق بشر بر عللی روان‌شناختی (نظیر خودآگاهی و اراده آزاد) متکی است، در نهایت این افراد هستند که به دلیل عضویت در جامعه و نه به مناسبت فردیتشان، صاحب حق بر محیط زیست سالم تلقی می‌شوند. آثاری از هر سه نظریه فوق را می‌توان در اعلامیه‌های ارزشی زیست محیطی از جمله اعلامیه استکهلم مشاهده نمود. در این نوشتار به بررسی برخی از ابعاد فلسفی این نظریه‌ها پرداخته‌ایم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Reflections on Philiosophical Fundations of Right to Healthy Environment

نویسندگان [English]

  • Ali Mashhadi 1
  • Esmaeil Keshavarz 2
1 Assistant Professor of Qom university (Corresponding Author)
2 Phd student of privacy law of I.M.P.S
چکیده [English]

Right to healthy environment has been recognized as one of subjects of
third generation of human rights by international documents. Thus,
philiosophical fundations of right to healthy environment arised from
conseptions of value, utilility and need that efects of those conceptions
could be find in environmental declarations for example Stockholm
declaration. In the framwork of need theory and concept of sustainable
devalopment, human's need to healthy enrironment is recognized as base
of right to healthy environment. in accordanse with utility theory the
envirenment that has maximum of health and intrest and minimom of
pain (for example pollution) for human being or animals is recognized as
object of right to healthy environment but value theory explain
conception of vulue as base of right to healthy enriroment in the
framework of existansailism and naturalism theories and recoynized
human being, animals, other creatures and earth planet as rightholders of
right to healthy environment

کلیدواژه‌ها [English]

  • Right to healthy environment
  • Intrinsic value
  • Animal rights
  • Utilitarianism
  • Anthropocentrism

مراجع

امیر ارجمند، اردشیر (1373)، «حفاظت از محیط زیست و همبستگی بین‌المللی»، مجله تحقیقات حقوقی، شماره 15.
برن، ژان (1381)، فلسفه اپیکور، ترجمه ابوالقاسم پورحسینی، تهران: انتشارات امیرکبیر.
بری، جان (1380)، اخلاق محیط زیست و نظریه اجتماعی، ترجمه حسن پویان و نیره توکلی، تهران: انتشارات سازمان حفاظت محیط زیست.
بنسون، جان (1382)، اخلاق محیط زیست، ترجمه عبدالحسین وهاب‌زاده، تهران: نشر جهاد دانشگاهی.
پولانزاس، ن.آر (1354)، واقعیت و حقوق، ترجمه نجاد علی الماسی، تهران: انتشارات دانشگاه ملی ایران.
پویمان، لویی (1383)، اخلاق زیست محیطی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: نشر توسعه.
دابسون، اندرو (1377)، فلسفه و اندیشه سیاسی سبزها، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: نشر آگاه.
راسخ، محمد (1381)، حق و مصلحت، تهران: انتشارات طرح نو.
ساعد، امیر و عسگری، پوریا (1383)، نسل سوم حقوق بشر، تهران: انتشارات مجد.
سید فاطمی و مشهدی، علی (1390)، «ماهیت حق بر محیط زیست»، مجله تحقیقات حقوقی دانشگاه شهید بهشتی، ویژه‌نامه شماره 6.
فاستر، جان بلمی (1382)، اکولوژی مارکس، ترجمه اکبر معصوم بیگی، تهران: نشر دیگر.
فروغی، محمد علی (1375)، سیر حکمت در اروپا، تهران: انتشارات امیرکبیر.
فهیمی، عزیزالله و علی مشهدی (1388)، «ارزش ذاتی و ارزش ابزاری در فلسفه محیط زیست؛ از رویکردهای فلسفی تا راهبردهای حقوقی»، فصلنامه پژوهش­های فلسفی ـ کلامی، قم: دانشگاه قم، ش 41.
کاپلستون، فردریک (1380)، تاریخ فلسفه، ترجمه جلال‌الدین مجتبوی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
کاسیرر، ارنست (1382)، فلسفه روشن‌گری، ترجمه یدالله موقن، تهران: انتشارات نیلوفر.
گیر، آرن ای (1380)، پسامدرنیزم و بحران زیست محیطی، ترجمه عرفان ثابتی، تهران: نشر جامعه.
مشهدی، علی (1390)، «تحول حق بر محیط زیست در حقوق عمومی»، رساله دوره دکتری حقوق عمومی، دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، نیمسال دوم سال تحصیلی 90-89.
موحد، محمد علی (1381)، در هوای حق و عدالت، تهران: نشر کارنامه.
نواک، جرج (1384)، فلسفه تجربه‌گرا، پرویز بابایی، بی‌جا: انتشارات آزاد مصر.
 
Boyle, Alan, Anderson, Michael (1966), Human Right’s Approaches to Environmental Protection, London: Oxford University Press.
Foster, John Bellary (2003), Marx` s Ecology in Historical Perspective, International Socialist Journal, Winter.
Gesbert, Eric Naim (1999), Les dimensions scientifiques du droit de l'environnement, V.U.B. Bruxelles : Press et Bruylant.
Hart, H.L.A (1955), «Are there any Natural Rights? «, Philosophical Review, Vol, 64.
Lee, Harold N (1940), A Precise, «Meaning for Objective or Subjective in Value Theory«, Journal of Philosophy ,Vol, 37, No, 7.
Mill, John Stuart (1996), On Nature, Uk: Philosophy Department of Lancaster University.
Nash, Roderick (1990), The Rights of Nature, A History of Environmental ethics , University of Wisconsin Press.
Pepper, David (1996), Modern ٍEnvironmentalism, London: Rutledge.
Sahotra, Sarkar (2011) , A Companion to the Philosophy of Biology, Wiley-Blakwell Publication.
Shaw, William H (1999). Contemporary Ethics: taking account of utilitarianism. Oxford: Blackwell Publishers Inc.
 Singer, Peter (1989), All Animals are Equal, New Jersey.

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 15 شهریور 1391
  • تاریخ بازنگری: 20 آبان 1392
  • تاریخ پذیرش: 28 آذر 1391

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار