پژوهشی پیرامون نسبت‌سنجی حاکمیت قانون در قاموس قانون اساسی و نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌مقاله پژوهشی‌‌

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد معارف اسلامی و حقوق خصوصی دانشگاه امام صادق(ع)

2 دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

3 کارشناس ارشد حقوق عمومی دانشگاه امام صادق(ع)

چکیده

 گفتمان حاکم بر حقوق عمومی نوین را می‌توان به نوعی در اندیشه دولت قانون‌مدار جستجو کرد. مطابق این گفتمان، تمامی نهاد‌های سیاسی کشور باید تابع قواعد حقوقی باشند. در این نوشتار منصرف از بررسی مبانی تحلیلی حاکمیت قانون، به نقل دیدگاه‌‌های متداول مطرح در این حوزه خواهیم پرداخت و امکان‌سنجی این نظریه در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران را مورد بررسی قرار خواهیم داد و با تکیه بر قانون اساسی، مبانی و اصول اولیه حقوق اساسی ایران و نیز با تکیه بر مبانی و اصول اولیه حقوق بشر به بررسی و تطبیق اصول حاکمیت قانون و مؤلفه‌‌های صوری و مادی دولت قانون‌مدار با شرایط موجود در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران خواهیم پرداخت.
در قسمت دیگر مقاله با بررسی نظام‌‌های مختلف حکومتی به عنوان نظام‌‌های رقیب حاکمیت قانون، به طرح و امکان پذیرش «نظریه نسبیت حاکمیت قانون در نظام‌‌های حکومتی» اشاره خواهیم کرد و به اثبات این امر خواهیم پرداخت که شبهات وارده در خصوص نقض حاکمیت قانون، در سایر کشور‌ها نیز وارد می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

An Investigation into the Relation of Rule of Law in the Terminology of Constitution and that of the Legal System of I.R.I

نویسندگان [English]

  • Hamid Assadi 1
  • Mohammadjavad Javid 2
  • Mohammadhosein Dorri 3
1 MA student of Islamic studies and law of Imam sadiq(as) university (Corresponding Author).
2 associate professor of Tehran University
3 MA student of Islamic studies and Public law of Imam sadiq(as) university
چکیده [English]

The discourse governing new public law can be traced in a way in the
thought of law oriented state. According to this discourse, all of
political institutions of the state should follow the legal rules. Apart
from study of analytical foundations of rule of law, the present article
refers to current views in this regard and the possibility of applying it
to the legal system of I.R.I. Stressing on the constitution, basic
foundations and principles of the Iranian constitutional law, and the
basic foundations and principles of human rights , the article also
studies the principles of rule of law as well as the formal and material
features of law oriented state in the legal system of I.R.I. Studying
different governmental systems as rival ones in terms of rule of law,
the second part of the article deals with the theory of relativity of rule
of law in governmental systems and the possibility of accepting it. It
concludes with the point that the objections raised concerning abuse of
rule of law is also found in other countries.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • law
  • Rule of Law
  • law oriented state
  • essential and accidental features of law
  • Constitution
  • sovereignty
  1. امیر ارجمند، اردشیر (1380)، حاکمیت قانون، شرط تحقق حقوق بشر‌، سلسله مراتب منابع حقوقی و نظارت قضایی، بی‌جا: بی‌نا.

    بشیری، عباس (1381)، پیشینه و کارنامه مجمع تشخیص مصلحت نظام، گفتگو با ‌هاشمی رفسنجانی، تهران.

    جاوید، محمد جواد (1388)، نظریه نسبیت در حقوق شهروندی، تهران: نشر گرایش.

    حبیب‌زاده، توکل (1389)، «جزوه حقوق اساسی تطبیقی»، کارشناسی ارشد، دانشگاه امام صادق(ع).

    خامنه‌ای، علی (1363)، ولایت فقیه، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

    همو (1365)، طرح کلی اندیشه‌ی اسلامی در قرآن، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

    راسخ، محمد (1384)، بنیاد نظری اصلاح نظام قانونگذاری، تهران: مرکز پژوهش‌‌های مجلس شورای اسلامی.

    زارعی، محمد حسین (1380)، «حاکمیت قانون در اندیشه‌‌های سیاسی و حقوقی»، نامه مفید، شماره 26.

    صورت مشروح مذاکرات شورای بازنگری قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (1369)، تهران: اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، جلد دوم، جلسه هفدهم.

    طباطبایی موتمنی، منوچهر(1384)، حقوق اداری، تهران: انتشارات سمت.

    غمامی، مهدی (1388)، «اصول و مسائل قانونگذاری از نگاه آیت‌الله خامنه‌ای»، در مجموعه جاوید، محمد جواد، مبانی حقوق عمومی، تهران: دانشگاه تهران.

    گرجی، علی اکبر (1388)، در تکاپوی حقوق اساسی، حاکمیت قانون و حقوق اساسی، تهران: انتشارات جنگل.

     همو (1388)، در تکاپوی حقوق اساسی، دموکراسی و آزادی مذهبی در بستر لائیسیته، تهران: انتشارات جنگل.

    مجتهد‌زاده، پیروز (1383)، «سرزمین و مرز در بینش سیاسی شیوه حکومتی ایران باستان»، مجله دانشکده علوم سیاسی و اقتصادی، شماره 183-184.

     

    Chevallier, J (1998), L`Etat de droit, paris : Montchrestien, 4e éd.

    Hohfeld ,Wesley (2010), Fundamental legal conceptions as applied in judicial reasoning and other legal essays.

    Bell. J (1970), "Le règne du droit et le règne du juge: vers une interprétation substantielle de l`état de droit", in, l`état de droits.

    Porelli, H (2001), Droit constitutionnel, Paris : Dalloz, 4e éd.

     

    پایگاه‌های اینترنتی

     

    1. www.khamenei.ir
    2. http:www.dw-world.de/
    3. http:www.hrw.org/
    4. http:www.hrw.org