تأملی بر شاخصه‌های تضمین شفافیت مربوط به نامزدها، مجری و ناظر انتخابات مجلس شورای اسلامی؛ با تأکید بر سیاست‌های کلی انتخابات

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه حقوق عمومی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 دانش‌آموخته دکتری حقوق عمومی، دانشکده حقوق، الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف‌آباد، ایران.

3 دانشجوی دکتری حقوق عمومی، گروه حقوق عمومی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

امروزه شفافیت به عنوان یکی از شاخصه‌های حکمرانی شایسته در اغلب جنبه‌های حکمرانی، نیاز ضروری حکومت‌ها است. قطعاً شفافیت در فرایند برگزاری انتخابات، یکی از راه‌های پیمایش این مسیر به شمار می‌آید. بر همین اساس سنجه شفافیت در انتخابات می‌تواند از یک سو ناظران و مجریان انتخابات و از سوی دیگر نامزدهای انتخاباتی را دربرگیرد. در سیاست‌های کلی انتخابات به عنوان یک سند بالادستی، بایسته‌های نظام انتخاباتی شفاف به منظور اعتلای نظام انتخاباتی کشور جهت نیل به وضعیت مطلوب ترسیم شده است. بر همین مبنا، این مقاله در صدد است با شیوه توصیفی تحلیلی به این پرسش پاسخ دهد که «بر اساس سنجه و معیار سیاست‌های کلی انتخابات، نواقص و خلأهای مربوط به شفافیت در نظام حقوقی کنونی حاکم بر انتخابات مجلس شورای اسلامی و راهکارهای اصلاح آن چیست؟» مبتنی بر سیاست‌های مذکور مشخص شد در حوزه شفافیت ناظر بر نامزدهای انتخاباتی، قانون‌گذار باید بر اساس مبانی نظام جمهوری اسلامی، کلیت و ابهام شرایط کیفی داوطلبین را بکاهد. همچنین اموال و دارایی‌های داوطلبین و هزینه‌های تبلیغات انتخاباتی برای عموم انتخاب‌کنندگان شفاف شود. مجری انتخابات نیز باید در فرآیند رأی‌گیری و شمارش آرا سازوکارهای شفاف و اطمینان‌بخش تعیین نماید. همچنین لازم است مراجع قانونی استعلام شونده در رابطه با تأیید و رد صلاحیت داوطلبان پاسخ استعلامات را به موقع ارسال داشته و از تأخیر پرهیز نمایند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A Reflection on Indicators of Guaranteeing Transparency in Relation to Candidates, Executive and Supervisor of Parliamentary Elections; with an Emphasis on General Policies of Elections

نویسندگان [English]

  • Bizhan Abbasi Lahiji 1
  • Mohammad Hasan Bagheri Khouzani 2
  • Mohammad Sadegh Farahani 3
1 Associate Professor, Department of Public Law, Faculty of Law and Political Sciences, Tehran University, Tehran, Iran.
2 PhD in Public Law, Faculty of Law, Theology and Islamic Studies, Islamic Azad University, Najaf Abad, Iran.
3 PhD Student in Public Law, Department of Public Law, Faculty of Law and Political Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]

Nowadays, transparency as one of the indicators of qualified governance is an essential need of governments in almost all aspects of governance. Definitely, transparency in the process of holding elections is one of the ways of holding a healthy election. Accordingly, evaluation of transparency in elections may include observers and executors of elections on one hand, and election candidates on the other hand. In the general policies of elections, as an upper-hand document, the requirements of a transparent electoral system have been illustrated in order to improve the country's electoral system and reach the favorable condition. Based on this, this article, by a descriptive-analytical method, aims to answer this question of, according to the general policies of elections, what are the weaknesses and gaps concerning transparency in the current legal regime governing the parliamentary elections and the solutions to reform it? By examining the general policies of elections, it was found that the lawmaker should reduce the ambiguity of requirements of candidates based on the foundations of Islamic Republic regime. Furthermore, the assets, properties and election costs of candidates should be made transparent to all voters. The executor of elections should employ clear and trustworthy framework in the process of voting and vote counting. Furthermore, legal authorities must respond to the inquiries made as to the approval or rejection of candidates’s qualification in due course and avoid any delays.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Transparency
  • Parliamentary Elections
  • General Policies of Elections
  • Qualified Governance
  • Guardian Council
سیاست‌های کلی انتخابات ابلاغی 1395/7/24مقام معظم رهبری.
قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مصوب سال 1358.
قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی مصوب 1378/9/7 با اصلاحات و الحاقات بعدی.
آذرنوش، آذرتاش (1386). فرهنگ معاصر عربی ـ فارسی. تهران: نشر نی.
افوسو ـ اماه، دبلیو. پا اتی؛ امانین، راج سوپر و آپرتی، کیشور (1384). چارچوب‌های حقوقی مقابله با فساد (مالی). ترجمه احمد رنجبر، تهران: دفتر مطالعات سیاسی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
اکبری، محمدتقی؛ هاشمی، سیدمحمد و رستمی، ولی (1401). آسیب‌شناسی نظام مالی انتخابات جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه دانش حقوق عمومی، (35)، صص. 93-118.
بخشایش اردستانی، احمد و دشتی، فرزانه (1392). مردم‌سالاری در حکومت امام علی (علیه‌السلام). پژوهشنامه علوی، (8)، صص. 39-68.
بهادری جهرمی، علی و باقری خوزانی، محمدحسن (1397). نگاهی به عملکرد شورای نگهبان در نظارت بر انتخابات و صیانت از آرای مردم در دوازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری. تهران: پژوهشکده شورای نگهبان.
تقی‌زاه،‌ جواد (1385). شرایط خاص انتخاب‌پذیری در ‌انتخابات سیاسی. مجله حقوق اساسی، (‌7و6)، صص. 57-‌80.
حبیب‌نژاد، احمد و عامری، زهرا (1395). شاخص‌های شفافیت در حکومت اسلامی (با تأکید بر حکومت علوی). حقوق اسلامی، (49)، صص. 129-157.
حیدری، سیدمحمد (1423ق). معجم‌الفعال المتداوله. قم: المرکز العالمی للدراسات الاسلامیه.
خسروی، حسن (1387). حقوق انتخابات دموکراتیک. تهران: مجد.
زرافشان، محمدهادی و حسینی­پور، سیدمجتبی (1394). الزامات حقوقی انتخابات الکترونیک. گزارش پژوهشی پژوهشکده شورای نگهبان، شماره مسلسل 13940165.
طحان نظیف، ‌هادی و قلیچ­پور، سجاد (1400). آسیب­شناسی تعیین شرایط داوطلبان نمایندگی مجلس در پرتو قانون اساسی و سیاست­های کلی انتخابات. فصلنامه دانش حقوق عمومی،‌سال دهم، (31)، صص. 19-42.
طحان نظیف، ‌هادی‌ و کدخدامرادی،‌ کمال (1398). «آسیب‌شناسی نظام حقوقی حاکم بر فرایندهای نظارت بر انتخابات مجلس شورای اسلامی در پرتو سیاست‌های کلی انتخابات. فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، 49(4)، صص. 1127-1148.
عطریان، فرامرز (1396). حقوق اداری تطبیقی: اداره خوب (مطالعه تطبیقی نظام حقوقی ایران و اتحادیه اروپا). تهران: میزان.
عمید زنجانی، عباسعلی (1386). قواعد فقه بخش حقوق عمومی. جلد سوم، تهران: سمت.
فتاحی زفرقندی، علی (1397). شورای نگهبان؛ نظارت بر انتخابات. تهران: انتشارات‌ پژوهشکده شورای نگهبان.
 
Ohman, M. & Zainulbhai, H. (2009). Political Finance Regulation: The Global Experience. The International Foundation for Electoral Systems (IFES)