مبانی فقهی الزامات خارج از توافق در قرارداد کار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دکتری، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 دانشیار، گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

تصویب لایحه قانونی کار از نظر مبانی فقهی با اشکالات جدی شورای نگهبان مواجه بود. این لایحه الزاماتی از جمله ساعت کار، میزان مزد و بیمه کارگر را بر کارفرما تحمیل می­کرد و شورای نگهبان، از آنجا که قرارداد کار را بر اساس احکام اجاره اشخاص در فقه تحلیل می­نمود، اشکال این لایحه را از این جهت می­دانست که این الزامات هیچ وجه شرعی ندارد. در نگاه فقهای شورای نگهبان رابطه کارگر و کارفرما، یک رابطه کاملاً خصوصی است که دولت حق ورود و دخالت در آن را ندارد. اصرار مجلس شورای اسلامی از سویی و انکار شورای نگهبان از سوی دیگر، نهایتاً به تأسیس مجمع تشخیص مصلحت نظام منتهی شد که دست آخر با قید مصلحت به تصویب لایحه قانونی کار مبادرت ورزید. با وجود این، مشکلات فقهی این قانون به عنوان معمایی حل­نشده باقی ماند. در این نوشتار با یک تحلیل کاملاً فقهی سعی در واکاوی مبانی فقهی قرارداد کار شده و مبنای ورود حکومت به این قرارداد، عدم نفوذ قراردادهایی بیان شده که در وضعیت سوءاستفاده از اضطرار منعقد می­شود که به نوبه خود موضوع مداخله حکومت در قرارداد کار را محقق می‌­سازد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Jurisprudential principles of out of agreement requirements in labor Contracts

نویسندگان [English]

  • Ehsan Ahangari 1
  • abedin momeni 2
1 Ph.D. in (Islamic jurisprudence and legal fundamentals, Faculty of theology, University of Tehran, Tehran, Iran.
2 Associate Prof. of Islamic jurisprudence and legal fundamentals, Faculty of theology, University of Tehran, Tehran, Iran.
چکیده [English]

The passage of the Labor Bill was fundamentally flawed by the Guardian Council. The bill imposed requirements such as working hours, wages, and workers' insurance on the employer. The Guardian Council, since analyzing the employment contract by the provisions on the lease of persons in jurisprudence, blamed the bill for this.
These requirements were not religious in any way, according to the council. In the view of the jurists of the Guardian Council, the labor-employer relationship is a completely private one in which the government has no right to enter or interfere. The insistence of the Islamic Consultative Assembly, on the one hand, and the denial of the Guardian Council, on the other, eventually led to the establishment of the Expediency Council, which eventually approved the bill on expediency. However, the jurisprudential problems of this law remain a mystery. With this article, an attempt has been made to analyze the jurisprudential aspects of the employment contract. Finally the basis of the government's intervention into this contract is the lack of influence of contracts concluded in the event of an emergency breach.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Labor contract
  • coercion
  • abuse of coercion
  • la zarar rule
  • Pricing
  1. آخوند خراسانی، محمدکاظم (1409ق). کفایة الاصول. قم: مؤسسه آل البیت (علیهم‌السلام).
  2. آشتیانی، محمدحسن (1403ق). بحرالفوائد. قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی.
  3. آملی، محمدتقی (1413ق). المکاسب و البیع (تقریرات درس میرزای نائینی). قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به حوزه علمیه قم.
  4. ابن حمزه طوسی، محمد بن علی (1408ق). الوسیله الی نیل الفضیله. قم: انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی.
  5. ابن منظور، محمد بن مکرم (1414ق). لسان العرب. بیروت: دارالفکر للطباعه و النشر و التوزیع.
  6. امامی، حسن (1375). حقوق مدنی. تهران: کتابفروشی اسلامیه.
  7. انصاری، مرتضی (1415ق). المکاسب. قم: کنگره بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
  8. انصاری، مرتضی (1428ق). فرائد الاصول. قم: مجمع الفکر الاسلامی.
  9. بجنوردی، سیدحسن (1419ق). القواعد الفقهیه. قم: نشر دارالهادی.
  10. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1372). ترمینولوژی حقوق. تهران: انتشارات کتابخانه گنج دانش.
  11. جوهری، اسماعیل بن حماد (1410ق). الصحاح؛ تاج اللغه و صحاح العربیه. بیروت: دارالعلم للملائین.
  12. حائری اصفهانی، محمدحسین (1404ق). الفصول الغرویه فی الاصول الفقهیه. قم: دار احیاء العلوم الاسلامیه.
  13. حائری شاه باغ، سیدعلی (1376). شرح قانون مدنی. تهران: انتشارات کتابخانه گنج دانش.
  14. حائری، سیدکاظم (1423ق). فقه العقود. قم: مجمع الفکر الاسلامی.
  15. حائری، سیدکاظم (1433ق). مباحث الاصول (تقریرات درس خارج اصول شهید محمدباقر صدر). قم: دارالبشیر.
  16. حجت کوه کمری، سیدمحمد (1409ق). کتاب البیع. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به حوزه علمیه قم.
  17. حکیم، سیدمحسن (1418ق). حقائق الاصول. قم: کتابفروشی بصیرتی.
  18. حکیم، سیدمحسن (بی­تا). نهج‌الفقاهه. قم: انتشارات 22 بهمن.
  19. خمینی، روح‌الله (1415ق). انوار الهدایه فی التعلیقه علی الکفایه. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (رحمة‌الله‌علیه).
  20. خویی، سیدابوالقاسم (1418ق). موسوعه الامام الخویی. قم: مؤسسه احیاء آثار الامام الخویی (رحمة‌الله‌علیه).
  21. شهید اول، محمد بن مکی (1417ق). الدروس الشرعیه فی فقه الامامیه. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  22. شهید ثانی، زین‌الدین بن علی (1410ق). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه. قم: کتابفروشی داوری.
  23. شهیدی، مهدی (1377). تشکیل قراردادها و تعهدات. تهران: نشر حقوق‌دان.
  24. شیخ‌الشریعه اصفهانی، فتح‌الله بن محمدجواد (1410ق). قاعده لاضرر. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  25. صاحب جواهر، محمدحسن (1404ق). جواهر الکلام. بیروت: دار الاحیاء التراث العربی.
  26. صفائی، سیدحسین (1351). دوره مقدماتی حقوق مدنی. تهران: مدرسه عالی حسابداری.
  27. طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم (1421ق). حاشیه المکاسب. قم: مؤسسه اسماعیلیان.
  28. طوسی، محمد بن حسن (1387ق). المبسوط. نجف: انتشارات مرتضویّه.
  29. عاملی، سیدجواد بن محمد (1419ق). مفتاح الکرامه. قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به حوزه علمیه قم.
  30. عدل، مصطفی (1354). حقوق مدنی. تهران: انتشارات امیرکبیر.
  31. عسکری، ابوهلال (1422ق)، الفروق اللغویه. بیروت: مؤسسه الرساله.
  32. فراهیدی، خلیل بن احمد (1410ق). کتاب العین. قم: نشر هجرت.
  33. قانون مدنی (1399). جمع و تدوین جهانگیر منصور، تهران: انتشارات دیدار.
  34. کاتوزیان، ناصر (1376). قواعد عمومی قراردادها. تهران: شرکت انتشار با همکاری بهمن برنا.
  35. کلینی، محمد بن یعقوب (1407ق). الکافی. تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  36. مروج جزائری، سید محمدجعفر (1428ق). هدی الطالب. بیروت: مؤسسه التاریخ العربی.
  37. مغنیه، محمدجواد (1421ق). فقه الامام جعفر الصادق (علیه‌السلام). قم: مؤسسه انصاریان.
  38. نائینی، محمدحسین (1376). فوائد الاصول. تقریر: محمدعلی کاظمی، قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  39. نائینی، محمدحسین (1413ق). المکاسب و البیع. تقریر: محمدتقی آملی، قم: انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  40. نراقی، احمد بن محمد (1415ق). مستند الشیعه. قم: مؤسسه آل البیت (علیهم‌السلام).