تحلیل مفاد و آثار نظریه جعل و تقریر در تبیین ماهیت شرط

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

2 دانشجوی حقوق خصوصی دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

نظریات گوناگونی در تبیین ماهیت و مفهوم شرط پدید آمده که قبول هرکدام تاثیر مستقیمی بر احکام و آثار شرط برجای می‌گذارد و از جمله مهمترین آنان نظریه ای است که اولین بار توسط سید محمدکاظم طباطبایی یزدی بنیان گزارده شده و به نام «جعل و تقریر» شناخته می‌شود.
هدف از این نوشتار نیز شرح و بسط این نظریه، بیان وجوه تمایز، نقدها و همچنین آثاریست که بر پذیرش آن از حیث فقهی و حقوقی مترتب می‌گردد. در نهایت مشخص می‌شود که ماهیت شرط صرفا اشاره به جعل و قراری دارد که اشخاص آن را می‌سازند و ادله شرعی بر اعتبار آن دلالت می‌کند. جعل مزبور در اقسام گوناگون شرط صورت متفاوتی به خود می‌پذیرد که به ترتیب عبارت است از جعل الزام و التزام، جعل تقییدی و جعل تقییدی توام با التزام. متناسب با این ماهیت و اقسام آن حقوق مشروط له بر مشروط علیه در شروط صحیح و همچنین وضعیت معامله مشتمل بر شرط فاسد تعیین می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Analysis of the Contents and Effects of the Theory of making and fixity in Clarification of the Nature of the Condition

نویسندگان [English]

  • Alireza Alipanah 1
  • seyed hamidreza malihi 2
1 Assistant professor, faculity of law, Beheshti university, Tehran, Iran
2 student of tarbiat modares university
چکیده [English]

There has been presented a vast variety of theories upon the clarification of the Nature and Concept of the Condition, to which the acceptance of each has a direct effect on Ordinances as well as the Effects of the Condition. As one of the most prominent Works, there has been a Theory built by Seyed Mohammad Kazem Tabatabaei Yazdi and introduced as "The making & fixity".The purpose of this article is focused on the explanation and expansion of this Theory, the differences, criticisms and works that are accepted in terms of the Jurisprudence and Law. Finally, it is clear the Nature of Condition merely implies the making and Dictum the individuals tend to make to counterfeit them and the Religious Justifications certify their Validity. The aforementioned making takes on a different forms and in accordance with it the rights of the Person in whose favor a Condition is made against the Person who is responsible to perform a Condition are executed on the basis of the correct conditions and the status of the independent transaction over the corrupt condition

کلیدواژه‌ها [English]

  • condition
  • making
  • fixity
  • commitment
  • proviso
  1. [1]. الظاهر أن قوله: «إن نکحت ... الخ، انما هو ابتداً لا فی ضمن العقد».

    [1]. سید در حاشیه مکاسب وعد، نذر و عهد شرعی را که جملگی از ایقاعات هستند از مصادیق شرط برمی‌شمارد (طباطبایی یزدی، 1429ق، ج 3، ص. 245).

    [1]. گرچه این استدلال در تردید میان مطلق التزام و التزام تبعی طرح شده است، ولی مناط آن در مطلق جعل نیز که نسبت به آن دو معنا اعم است، قابل طرح است.

    [1]. کلٌّ شرطٍ تقدم أو تأخر فلا اثر له.

    [1]. فالاقوی فی المقام عدم الخیار و إن کان یسبق خلافه (انصاری، 1410ق، ج 3، ص. 40).

    کتابنامه‌

    1. آخوند خراسانی، محمدکاظم (1389). کفایه الاصول. تهران: خرسندی.
    2. آخوند خراسانی، محمدکاظم (1394). حاشیه الاخوند علی المکاسب. قم: سماء قلم.
    3. امامی، میرسیدحسن (1391). حقوق مدنی. تهران: انتشارات اسلامیه.
    4. انصاری، مرتضی (1410ق). المکاسب. بیروت: مؤسسه نعمان.
    5. بجنوردی، محمدحسن (1430ق). القواعد الفقهیه. قم: دلیل ما.
    6. جزایری مروج، سیدمحمدجعفر (1435ق). هدی الطالب الی شرح المکاسب. قم: طلیعه نور.
    7. خمینی، سیدروح‌الله (1421ق). کتاب البیع. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار الامام خمینی.
    8. خویی، سیدمحمدتقی (1415ق). الشروط و الاتزامات التبعیه فی العقود. قم: المنار.
    9. خویی، سیدابوالقاسم (1428ق). منهاج الصالحین. قم: مدرسه الامام باقرالعلوم (علیه‌السلام).
    10. شهید ثانی، زین‌الدین بن علی (1434ق). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه. قم: نگین.
    11. شهیدی، مهدی (1390). سقوط تعهدات. تهران: مجد.
    12. شهیدی، مهدی (1394). شروط ضمن عقد. تهران: مجد.
    13. صاحب جواهر، محمدحسن (1385). جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام. تهران: دارالکتاب الاسلامیه.
    14. طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم (1390). سؤال و جواب. تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
    15. طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم (1429ق). حاشیه المکاسب. قم: طلیعه نور.
    16. عبدی‌پور فرد، ابراهیم (1392). مباحثی تحلیلی از حقوق تجارت. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    17. عراقی، آغاضیاءالدین (1421ق). حاشیه المکاسب. قم: الغفور.
    18. علیدوست، ابوالقاسم (1395). فقه و حقوق قراردادها، ادله عام روایی. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
    19. قمی، ابوالقاسم (1379). جامع الشتات. تهران: دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران.
    20. کاتوزیان، ناصر (1390). اعمال حقوقی. تهران: شرک سهامی انتشار.
    21. کاتوزیان، ناصر (1391). نظریه عمومی تعهدات. تهران: میزان.
    22. کاتوزیان، ناصر (1392). قواعد عمومی قراردادها. تهران: شرکت سهامی انتشار.
    23. محقق داماد، سیدمصطفی (1380). قواعد فقه. تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
    24. محقق داماد، سیدمصطفی (1390). نظریه عمومی شروط و التزامات در حقوق اسلامی. تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
    25. محقق داماد، سیدمصطفی (1397). نظریه عمومی شروط و التزامات در حقوق اسلامی. تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
    26. مظفر، محمدرضا (1393). اصول الفقه. قم: بوستان کتاب.
    27. وحید خراسانی، حسین (1391). بغیه الراغب فی مبانی المکاسب. قم: مدرسه الامام باقرالعلوم (علیه‌السلام).