مبانی ارزیابی نقش دادرس در اثبات دعوای مدنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات آذربایجان شرقی، تبریز، ایران.

2 استاد فقه و حقوق اسلامی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

3 استادیار حقوق خصوصی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

چکیده

در فقه اسلامی برای این که خواهان مشخص شود، فقها معیارهایی را ارائه داده‌اند و به قواعد و اصول حقوقی مختلف استناد کرده‌اند. دلیل فقها برای این تمییز آن است که بتوانند به دوش‌گیرنده‌ی بار اثبات دعوا را مشخص سازند. با این حال، همواره این‌گونه نیست که خواهان تنها عضو فعال در جریان دادرسی باشد. گاهی این نگاه با تغییراتی از قبیل دخالت دادرس در اثبات دعوا همراه شده است. از آن‌جا که نظام‌های دادرسی مدنی، به نظام-های حقوقی مختلف تقسیم می‌شوند، نقش دادگاه در هر نظام حقوقی متفاوت است. به این صورت که در نظام دادرسی اتهامی، دعوای مدنی ملک اصحاب دعوا محسوب می‌شود و دادرس صرفاً عضو منفعلی است که نمی-تواند نقشی جز صادرکننده‌ی حکم بر مبنای دلایل تقدیمی طرفین داشته باشد. حال آن که در نظام دادرسی تفتیشی، نقش دادرس در اثبات دعوا فعال‌گونه است و می‌تواند به موازات خواهان، به جست‌وجوی ادله در جهت اثبات دعوا بپردازد. به گونه‌ای که فعال بودن دادرس، از نقش منحصر خواهان در به دوش کشیدن بار اثبات دعوا می‌کاهد. در این مقاله، مبانی نقش دادرس در اثبات دعوا مورد ارزیابی قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Basics of evaluating the role of the judge in proving civil litigation

نویسندگان [English]

  • shole hashemi 1
  • seyed mohamad taqi alavi 2
  • naser masoudi 3
1 PhD Student in Private Law, Islamic Azad University, East Azerbaijan Science and Research Branch, Tabriz, Iran.
2 Professor of Islamic Jurisprudence and Law, University of Tabriz, Tabriz, Iran.
3 Assistant Professor of Private Law, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran.
چکیده [English]

In Islamic jurisprudence, jurists have provided criteria and cited various legal rules and principles in order to determine the applicant. The reason for the jurists for this distinction is that they can determine the burden of proving the dispute to the recipient. However, it is not always the case that he wants to be the only active member during the proceedings. Sometimes this view is accompanied by changes such as the judge's involvement in proving the case. Because civil litigation systems are subdivided into different legal systems, the role of the court in each legal system is different. Thus, in the system of accusatory proceedings, civil litigation is the property of the litigants and the judge is merely a passive member who can have no role other than issuing a verdict based on the reasons presented by the parties. However, in the system of investigative proceedings, the role of the judge in proving the lawsuit is active and he can search for evidence to prove the lawsuit in parallel with the plaintiff. In a way, the activeness of the judge reduces the role of the plaintiff in carrying the burden of proof. In this article, the basics of the role of the judge in proving the case are evaluated.

کلیدواژه‌ها [English]

  • plaintiff
  • judge
  • proof
  • litigation
  • passive
  • active
  1. انصاری، مرتضی (1415ق). القضاء و الشهادات. قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى.
  2. پوراستاد، مجید (1385). «استجواب در دعوای مدنی». نشریه مطالعات حقوق خصوصی دانشگاه تهران، (74)، صص. 297-347.
  3. پوراستاد، مجید (1389). «پیدایش و چالش قاعده منع تحصیل دلیل». نشریه مطالعات حقوق خصوصی دانشگاه تهران، (4)40، صص. 100-101.
  4. پوراستاد، مجید (1391). نقش دادرس مدنی در تحصیل دلیل و کشف حقیقت. تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش­های حقوقی شهر دانش.
  5. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1376). دانش­نامه حقوقی. تهران: امیرکبیر.
  6. جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1381). دایرة­المعارف علوم اسلامی قضایی. تهران: گنج دانش.
  7. حیدری، الهام (1392). «معیار اثبات در دعاوی کیفری در دادرسی کیفری ایران و انگلستان». نشریه مطالعات حقوق خصوصی دانشگاه تهران، 43(4) ، ص. 57-74.
  8. سنگلجی، محمّد (1369). آیین دادرسی در اسلام. قزوین: طه.
  9. شمس، عبدالله (1393). ادله اثبات دعوا. تهران: دراک.
  10. صاحب جواهر، محمدحسن (1362). جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام (جلد 40). بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  11. علامه حلی، حسن بن یوسف (1420ق). تحریر الأحکام الشرعیه علی مذهب الإمامیه. قم: مؤسسه امام صادق (علیه‌السلام).
  12. کاتوزیان، امیرناصر (1380). اثبات و دلیل اثبات. تهران: میزان.
  13. متین دفتری، احمد (1391). آیین دادرسی مدنی و بازرگانی (جلد 4). تهران: مجد.
  14. محسنی، حسن (1392). ادار­ه جریان دادرسی مدنی. تهران: شرکت سهامی انتشار.
  15. مدنی، جلال­الدین (1384). ادله اثبات دعوا. تهران: پایدار.
  16. ناجی­زواره، مرتضی (1389). دادرسی بی­طرفانه در امور کیفری. تهران: شهر دانش.
  17. نوجوان، علیرضا (1389). نقش دادرس در اثبات دعوای مدنی. تهران: جاودانه.