واکاوی فقهی مسئله استقلال داور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌

نویسنده

استادیار گروه حقوق دانشگاه آیت الله العظمی بروجردی (ره)

چکیده

همان‌گونه که قضات دادگاه‌ها استقلال دارند و طرفین اختلاف نمی‌توانند به بهانه عدم رضایت از رأی قاضی از اجرای حکم وی امتناع کنند، داور یا همان قاضی تحکیم نیز استقلال داشته و رضایت آتی طرفین شرط نفوذ حکم داور نمی‌باشد. این امر نتیجه‌ای است که از قضاوت دانستن ماهیت داوری اتخاذ می‌شود و بدین دلیل است که در ماهیت داوری، داور را وکیل طرفین نمی‌دانیم. دیگر این‌که مطابق نظر صحیح‌تر فقهی، داور از زمانی که طرفین به وی اعطای صلاحیت می‌نمایند استقلال می‌یابد و نه تنها بعد از صدور رأی بلکه در اثنای رسیدگی و بررسی نیز طرفین نمی‌توانند از رجوع به داور و قاضی تحکیم انصراف دهند و از داور سلب صلاحیت نمایند. هم‌چنین داوری مانند قضاوت از قاعده اعتبار امر قضاوت شده تبعیت می‌کند و خود داور نیز نمی‌تواند بعد از صدور رأی آن را نقض نموده یا اصلاح نماید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Jurisprudential analysis of arbitrator’s independence

نویسنده [English]

  • Hosein Houshmand Firuzabady
Assistant Professor at Law, Aiatollah Borujerdy University, Borujerd, Iran.
چکیده [English]

Just as judges are independent and parties to a dispute cannot refuse to comply with their verdict due to dissatisfaction, arbiter or arbitrator is independent and the future satisfaction of the parties is not a condition for arbiter’s verdict to be operative. This resulted by the judgmental nature of arbitration because in arbitration nature arbitrator is not considered as attorney to the parties. Another reason is that according to more accurate jurisprudential opinion, arbiter becomes independent just as parties grant him with qualification. Parties cannot refuse to recourse to arbiter and arbitrator or incapacitate him not only after verdict is issued but also in the course of procedure. As well, arbitration like judgment, follows “the authority of judged res “rule and even the arbiter cannot violate or modify his decision after it is issued.  

کلیدواژه‌ها [English]

  • umpirage (arbitration)
  • independence
  • arbitration
  • arbitrator
  • arbiter
قرآن کریم
ابن براج، عبدالعزیز (1406ق)، المهذب، قم: انتشارات جامعه مدرسین، چاپ اول، ج‌2
ابن قدامه، عبدالله (بی‌تا)، المغنی، بیروت: دارالکتب العربی، چاپ اول، ج11
ابن منظور، محمد بن مکرم (1414‍ ق)، لسان العرب، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، چاپ سوم، ج12
اردبیلى، احمد بن محمد (1403ق)، مجمع الفائده و البرهان، قم: مؤسسه النشر الاسلامی، چاپ اول، ج12
اردبیلى، سید عبد الکریم موسوى (1423ق)، فقه القضاء، قم: بی جا، چاپ دوم، ج1
فاضل هندى، محمد بن حسن (1416ق)، کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، قم: مؤسسه نشر اسلامی، چاپ اول، ج‌7 و10‌
انصاری، مرتضی(1415ق)، القضاء و الشهادات، قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، چاپ اول
بحرانى آل عصفور، یوسف بن احمد (1405ق)، الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول، ج24.
بلدسو بوسچک (1381)، فرهنگ حقوق بین الملل، ترجمه دکتر بهمن آقایی، تهران: گنج دانش، چاپ دوم.
تبریزى، جواد بن على (بی تا)، أسس القضاء و الشهادة، قم: دفتر مولف.
تسخیری، محمد علی و مشیرفر، شیوا (1376)، «حکمیت در فقه اسلامی»، مجله تحقیقات اسلامی، دوره اول، شماره 1 و 2.
جعفری لنگرودی، محمد جعفر(1388)، ترمینولوژی حقوق، تهران: کتابخانه گنج دانش، چاپ بیست و دوم
حائری، سید کاظم (1415ق)، القضاء فی الفقه الإسلامی، قم، مجمع الفکر الاسلامی، چاپ اول
همو (بی‌تا)، «لقطه و مجهول المالک (1)»، مجله فقه اهل بیت علیهم السلام، قم: مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت علیهم السلام، (بی تا)
حسینى عاملى، سید جواد بن محمد (1419ق)، مفتاح الکرامه، بیروت: دار التراث، چاپ اول، ج10
حلى، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى (بی تا)، مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، قم: موسسه نشر اسلامی، ج‌7
همو ( 1413ق)، قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، قم: موسسه نشر اسلامی، چاپ اول، ج3
همو (1410ق)، إرشاد الأذهان إلى أحکام الإیمان، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول، ج2
همو (1420ق)، تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة، قم: مؤسسه امام صادق علیه السلام، چاپ اول، ج‌5
جمعی از مولفان (بی تا)، مجله فقه اهل البیت علیهم السلام، قم: موسسه دائره المعارف فقه السلامی، چاپ اول، ج30
حلّى، جعفر بن حسن (محقق حلی) (1408ق)، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، قم: مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم، ج4
خمینی، سید روح الله موسوی، (بی تا)، تحریرالوسیله، قم، موسسه دارالعلم، ج2
خوانسارى، سید احمد بن یوسف (1405ق)، جامع المدارک جامع المدارک فی شرح مختصر النافع، قم، مؤسسه اسماعیلیان، چاپ دوم، ج6
خویی، ابوالقاسم موسوی(1422ق)، مبانی تکملة المنهاج، نجف: مطبعه الآداب، چاپ اول، ج1
همو (1404ق)، مستند العروة (کتاب النکاح)، نجف: مطبعه الآداب، چاپ اول، ج1
دهخدا، علی اکبر(1340)، لغت‌نامه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، چاپ چهاردهم، جلد21
روحانی، سید محمد صادق (1412ق)،  فقه الصادق علیه السلام؛ قم: مؤسسه دارالکتاب، چاپ اول، ج‌22
سبحانی، جعفر (1418ق)، نظام القضاء و الشهادة فی الشریعة الإسلامیة الغراء، قم: مؤسسه امام صادق(ع)، چاپ اول، ج‌1
شبیری، سید موسی، درس خارج فقه حوزه علمیه قم، سایت مدرسه فقاهت، http://www.eshia.ir/Feqh/Archive/Shobeiry/Feqh/89
شمس، عبدالله (1387)، آیین دادرسی مدنی دوره پیشرفته، تهران: انتشارات دراک، چاپ دوم، ج1و3
طبرسی، امین الاسلام (1410ق)، المؤتلف من المختلف بین أئمة السلف، مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة،  چاپ اول، ج‌2
طوسى، ابو جعفر، محمد بن حسن (1407ق)، الخلاف؛ قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین، چاپ اول، ج4 و ج6
همو، (بی‌تا)، الفهرست، نجف: المکتبة الرضویة.
همو، ( 1387ق)، المبسوط فی فقه الامامیه؛ تهران: المکتبه المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه، چاپ سوم، ج8.
عاملى، زین الدین بن على (شهید ثانى) (1413ق)، مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه، چاپ اول، ج‏14
عاملی، محمد بن حسن (حر عاملی) (1409ق)، وسائل الشیعه؛ قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام، چاپ اول، ج1و18و27
عاملى، محمد بن مکى (شهید اول) (1417ق)، الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین، چاپ دوم، ج‏2
فاضل مقداد، جمال الدین (1425ق)، کنز العرفان فی فقه القرآن، تحقیق سید محمد قاضی، قم: مرتضوی، چاپ اول، ج‏2
کاتوزیان، ناصر(1373)، اعتبار امر قضاوت شده، تهران: کانون وکلای دادگستری مرکز، چاپ سوم
کشاورز، بهمن (بی‌تا)، نگرشی به قانون تشکیل دادگاههای عمومی و انقلاب، تهران: نشر میزان
کلینى، ابو جعفر محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی (ط - الإسلامیة)؛  تهران: دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ج1 و ج7
گلپایگانى، سید محمد رضا موسوى (1413ق)، کتاب القضاء، ، قم: دار القرآن الکریم، چاپ اول، ج1
مازندرانى، على اکبر سیفى (1417ق)، دلیل تحریر الوسیلة – الخمس، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى قدس سره، چاپ اول
متین دفتری، احمد (1378)، آیین دادرسی مدنی و بازرگانی، تهران: مجد، چاپ اول، ج1
نجاشى، ابو الحسن احمد بن على (1407ق)، رجال النجاشی - فهرست أسماء مصنفی الشیعة، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول
نجفی، محمد حسن (1404ق)، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی، چاپ هفتم، ج31
نراقی، احمد (1415ق)، مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، قم، مؤسسه آل البیت (ع)، چاپ اول، ج‏17.
واحدی، قدرت الله (بی تا)، آیین دادرسی مدنی، تهران: میزان، ج1
هدایت نیا، فرج الله (1387)، داوری در حقوق خانواده، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و ‌اندیشه، چاپ اول