خوانشی نو از دیدگاه‌های تحلیلی نسبت به مفهوم قانون در عصر مشروطه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

چکیده

قانون به‌عنوان هسته بنیادین نظم و نظام حقوقی مدرن، نقشی محوری در سامان‌دهی حیات سیاسی و اجتماعی جوامع ایفا می‌کند. آشنایی ایرانیان با این مفهوم در بستر جنبش مشروطه‌خواهی شکل گرفت؛ رویدادی که ورود اندیشه قانون‌گرایی مدرن به فضای فکری ایران را ممکن ساخت و زمینه‌ساز بروز دیدگاه‌های گوناگون و گاه متعارض درباره مفهوم قانون گردید. این دیدگاه‌ها، متأثر از نوع مواجهه متفکران ایرانی با پدیده تجدد، طیفی از نظریه‌پردازی‌ها را پدید آورد که هر یک در روند انقلاب مشروطه و تدوین قانون اساسی آن تأثیرگذار بودند. به‌طور کلی، می‌توان این نظریات را بر اساس نسبت میان اسلام و تجدد در معنای عام و فقه و حقوق در معنای خاص، به سه جریان عمده تقسیم کرد: جریان تجددطلب که خواستار طرد شریعت از عرصه حکومت و سیاست و جایگزینی آن با قوانین غربی بود؛ جریان جمع‌گرا که در پی جمع میان شریعت اسلامی و قانون مدرن برآمد؛ و جریان تجددستیز که با نفی قانون مصوب پارلمان، بر تحکیم جایگاه فقه و فقیه در نظام حقوقی ایران تأکید داشت. پژوهش حاضر از نوع تحقیقات تاریخی ـ مقطعی است و با رویکردی توصیفی، در پی بازشناسی و تحلیل آراء نمایندگان شاخص هر یک از این سه نحله فکری می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

A new look at analytical views on the concept of law in the constitutional era

نویسندگان [English]

  • Hadi Tahan Nazif
  • Reza Ehsani
چکیده [English]

The law is the main center of the modern legal system. Iranians were acquainted with the law in the constitutional era. Entering this concept in Iran created different views. The ideas created a range of views, which for their part caused actual events in the Constitutional Revolution and the writing of the constitution. In fact, these views were about modernity. These opinions affected the writing of the Qajar constitution. These developers’ comments are divided into three categories: progressive, eclectic, and against modernity. The first group wanted Western law, the second group wanted both Western law and Islamic jurisprudence, and the third group opposed Western law and wanted only Islamic law. Understanding the law leads to a deeper knowledge of the identity of the Iranian legal system. Also, any talk about the rule of law and legislation will occur after reaching a clear idea of the law. This research was performed with a descriptive and historical approach.

کلیدواژه‌ها [English]

  • The concept of law
  • Modern legal system
  • constitutionalism
  • Iranian legal history